Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

tezlikka  erishadi,  bu  yerda  kislorodga  muhtojlik  uni  aerob 
imkoniyatlariga  teng.  Bu  holda  ishning  bajarilishi  bilan 
kislorod  sarflanishining  ko‘lami  maksimal  darajada  deb 
hisoblanadi.  Kritik  tezligi  qanchalar  yuqori  bo‘lsa  sportchini 
nafas  imkoniyati  shuncha  yuqori  bo‘ladi.  Tezligi  kritik 
tezlikdan yuqoriligi uchun yuqori kritik tezlik deb nomlanadi. 
Yuqori 
kritik 
tezlik 
zonasida 
energetika 
mexanizmi 
samaradorligini  ozligidan  kislorodga  muhtojlik  tezlashadi, 
harakat  tezligiga  nisbatan  ortadi.  Taxminan  kislorodga 
muhtojlik  tezlikni  kubiga  nisbatan  proportsional  oshadi  (Xill 
A.B.). Masalan, yugurish tezligini 6 dan 9 m. sek.ga oshirilsa 

---

- 90 - 
 
(ya’ni 1.5 marta) kislorodga  muhtojlik esa taxminan 3, 3-3, 4 
martaga  ortadi.  Bu  degani,  tezlik  bir  ozgina  oshirilsa 
kislorodga  muhtojlik  a  hamiyatli  darajada  ko‘payadi.  Bu  o‘z 
navbatida,  anaerob  mexanizmlar  rolini  muvofiq  ravishda 
ko‘taradi.  
2.  Mashqni  davomiyligi  masofani  bo‘laklarining  uzunligi 
va  masofa  bo‘ylab  harakatlanish  tezligi  bilan  aniqlanadi. 
Davomiyligini  o‘zgartirish  ikki  xil  a  hamiyat  kasb  yetadi. 
Birinchidan,  faoliyatni  bajarish  uchun  energiya  qaysi  manba 
hisobidan bo‘lishligiga qarab ishning davomiyligi belgilanadi. 
Agarda ishning davomiyligi 3-5 min ga yetmasa nafas jarayoni 
kerak  bo‘lgan  darajada  kuchayib  ulgurmaydi,  energiya  bilan 
ta’minlashni anaerob reaksiya o‘z bo‘yniga oladi. Bu shunday 
yuz  beradiki  ish  nisbatan organizmni  holati  tinch,  qo‘zg‘alish 
jarayoni ham kuchaymagan holda bo‘lsa yoki ishgacha boshqa 
faoliyat  bajarilgan  bo‘lib,  nafas  jarayoni  yetarli  darajada 
yuqori  holatga  ko‘tarilsa,  kislorodga  muhtojlik  sodir  bo‘lishi 
uchun  vaqt  cho‘zilishi  mumkin.  Mashqni  davom  ettirilishi 
me’yori  qancha  qisqartirilsa  nafas  jarayonining  roli  shuncha 
pasayadi  va  avvaliga  glikolitik  undan  keyin  esa  kreotin