Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

   
2-§.O‘quv faoliyatini o‘tkazish metodikasi 
Kurs  bo‘yicha  uquv  faoliyati  nazariy,  seminar  va  amaliy 
mashg‘ulotlar bilan birga mustaqil ta’lim shaklida o‘tkaziladi. 
Kasbiy  bilim  va  ko‘nikmalarni  mustahkamlash  amaliyot 
davomida  amalga  oshiriladi.  Kurs  ishi  jismoniy  tarbiya 
dasturidagi 
dolzarb 
masalalarni 
chuqur 
o‘rganishga 
ko‘maklashadi.  Fanni  o‘rganish  jarayoni  “  Jismoniy  tarbiya” 
kursi,  anatomiya,  fiziologiya,  pediatriya  va  gigiyena  asoslari, 
psixologiya,  pedagogika  kabi  fanlar  bilan  o‘zaro  bog‘langan. 
Mashg‘ulotlarning  turli  shakllaridan  foydalaniladi:  nazariy  va 
amaliy  bilimlarni  tekshirish  darsi,  muloqot  darsi,  baxs-
munozara  darsi,  ijodiy  darslar  va  hk.  Kollejlarda  aralash 
tipdagi  mashg‘ulotlar  keng  qo‘llaniladi.  Uning  tarkibi: 
tashkiliy  qism,  bilimni  mustahkamlash  va  tekshirish,  kasbiy 
ko‘nikmalarni  shakllantirish,  yangi  bilim  o‘rganish  va 
o‘zlashtirish,  uy  vazifasini  tushuntirishdan  iborat.  Qo‘yilgan 
vazifalarga  qarab  tarkibi  o‘zgartiriladi.  Dars  mazmuni  turli 
shakllarda  tushuntiriladi:  hikoya,  ma’ruza,  suxbat.  Darsda 
talabalar  darsliklar,  dasturlar  va  boshqa  adabiyotlar  bilan 
ishlaydilar.  Ular  reja  tuzish,  konspekt  va  tezislar  yozish,  ota-
onalar  balan  suxbat  o‘tkazishni  o‘rganadilar.  Bu  xolatda 

---

- 209 - 
 
pedagog talabalar oldiga aniq savol va vazifalar qo‘yib, ularni 
bajarilishini  o‘z  vaqtida  talab  qilishi  kerak.  Yangi  mavzuni 
to‘la  o‘zlashtirishi  uchun  ko‘rgazma  qurollaridan  foydalanish 
ko‘maklashadi.  
Jismoniy  mashqlar  texnikasini  o‘rgatish  jarayonida 
pedagog talabalarga xarakat elementalarini va to‘liq xarakatni 
o‘zini  ko‘rsatishi  kerak;  bola  xarakatlanish  faoliyatini 
metodikasi, 
tashkil 
etish 
turlari 
(jismoniy 
tarbiya 
mashg‘ulotlari,  gimnastika  mashqlari,  xarakatli  o‘yinlar  va 
hk.).  Mashg‘ulotlarda  ko‘rgazma  qurollaridan  (suratlar, 
fotosuratlar,  plakatlar  va  h.)  jismoniy  mashqlar  tasvirlangan( 
sakrash, uloqtirish, yugurish va hk.), tik turish holatlari; sport 
anjomlari;  jismoniy  tarbiya  vosita  va  metodlarning  yoshiga 
qarab  klassifikatsiya  jadvallari,  hujjatlar  namunalari  (reja, 
rejalashtirish, konspekt, konsultatsiya, suhbat). Dars davomida 
qo‘llanadigan  sxema,  chertej,  rasmlar  video  vositalar 
yordamida namoyish etiladi. Kurs o‘rganish davomida film va 
diafilmlar 
namoyish 
etiladi. 
O‘rganish 
maqsadida 
teleko‘rsatuvlar  ham  namoyish  etiladi.  Darslarda  talabalar 
o‘lchash asboblaridan foydalanishni o‘rganadilar sekundomer, 
metronom  va  hk.).  Seminar  mashg‘ulotlarida  olingan  bilim 
tekshiriladi  va  mustahkamlanadi;  maxsus  adabiyotlar  bilan 
ishlash,  konspektlashtirish;  doklad  uchun  reja  va  konspekt 
tuzish;  ota-onalar  bilan  konsultatsiya  va  suxbatlar  o‘tkazish 
o‘rgatiladi;  mavzularni  og‘zaki  aytib  berish.  Seminarning  xar 
bir  mavzusi  bo‘yicha  talabalarga  adabiyotlar  ro‘yxati,  aniq 
vazifalar,  ularni  bajarish  rejalari  va  shakli  beriladi.  Seminar 
mashg‘ulotining  tashkil  etilishi  turli  bo‘lishi  mumkin, 
masalan,  o‘qituvchi  seminar  vazifalarini  eslatib,  o‘tkazish 

---

- 210 - 
 
tartibini  tushuntirgandan  so‘ng  talabalarga  so‘z  beradi. 
Shundan so‘ng, seminar ishtirokchilari savol berishadi, so‘zga 
chiqqanlar  savollarga  javob  beradilar.  Natijalarni  sarhisob 
qilishda o‘qituvchi asosiy dokladni baholaydi, uning mazmuni 
va shakliga qisqacha izoh beradi; qolgan ishtirokchilarni ham 
baholaydi.  
Amaliy  mashg‘ulotlar  kollejlar  bilan  birga  maktabgacha 
ta’lim muassasalarida ham o‘tkaziladi. Talabalar mashg‘ulotda 
sport  kiyimida  bo‘lishi  shart,  ularni  kichik  guruhlarga 
ajratadilar.  Amaliy  mashg‘ulotlarda  xar  xil  yoshdagi 
guruhlarda  safda  turish  texnikasi,  umumiy  rivojlantiruvchi, 
sport  mashqlari,  asosiy  harakatlar  va  ularni  o‘rgatish 
metodikasi 
o‘rgatiladi. 
Talabalar 
konspekt 
tuzadilar, 
harakatlanish  faoliyatini  tashkil  etish  metodikasini  ishlab 
chiqadilar.  Ular  jadvallar,  jismoniy  mashqlar  majmuini 
tuzadilar,  xarakatlar  texnikasini  rasmlarini  chizadilar.  Amaliy 
mashg‘ulotlarning  asosiy  maqsadi  -  amaliy  ko‘nikmalarni 
egallash  (jismoniy  mashqlarni  o‘tkazish,  atamalarni  bilish, 
buyruq  berish,  sport  anjomlaridan  foydalanish),  so‘z  va 
xarakatlar  uyg‘unligini  namoyish  etish.  Talabalar  jismoniy 
mashqlar  o‘rgatish  metodikasini  tahlil  qilishni  o‘raganadilar, 
xatolarini  aniqlab,  ularni  bartaraf  etish  yo‘llarini  topadilar; 
kuzatishlarini yozib borish, darslar taxlili bilan so‘zga chiqish.  
O‘quv  amaliyotining  maqsadlaridan  biri  ota-onalar  bilan 
suhbat 
va 
konsultatsiyalar 
o‘tkazish. 
Talabalarning 
tayyorgarligi va qatnashishi o‘qituvchi tomonidan baholanadi.  
Kurs  bilan  bog‘liq  auditoriya  nazariy  mashg‘ulotlaridan 
tashqari,  pedagog  tomonidan  maktabgacha  ta’lim  muassasida 
namunaviy  mashg‘ulotlar  tashkil  etiladi.  Talabalar  vazifalari 

---

- 211 - 
 
maktabgacha  ta’lim  muassasiga  borganidan  so‘ng,  jismoniy 
tarbiya  uchun,  bolaning  mustaqil  xarakatlanish  faolligi  uchun 
sharoitlar 
yaratish, 
bolaning 
xatolarini 
tuzatish, 
mashg‘ulotlarda  xavfsizligini  ta’minlash,  sog‘lomlashtirish, 
tarbiya  va  ta’lim  vazifalarini  hal  qilish,  jismoniy  mashqlar 
bilan chiniqtirish muolajalarini ham amalga oshirishdan iborat. 
Tarbiyachiga  qo‘yilgan  talablar  ichida,  quyidagi  talablar 
muhim  ahamiyatga  ega:  jismoniy  mashqlarni  aniq  va  oddiy 
tushuntirib  bera  olishi,  bolalar  hatti-  harakati  va  sog‘lig‘ini 
nazorat  qila  olishi,  buyruq  bera  olishi,  yaxshi  nutq 
madaniyatiga  ega  bo‘lishi,  pedagogik  takt  -  bolalar  bilan 
muloqot  qilganda,  mashg‘ulotlarga  tayyorgarligining  yuqori 
darajasi.  Muhokama  paytida  talabalar  diqqati  mashg‘ulotlarni 
tashkil  etilishiga  qaratiladi:  vazifalarni  o‘rgatish,  metod  va 
prinsplarni  amalga  oshirish,  ijod  qilish  uchun  sharoit 
shakllantirish,  bolalar  xatolarini  oldini  olish  va  tuzatish,  vaqt 
va nagruzkani mashg‘ulot qismlariga qarab to‘g‘ri taqsimlash. 
Pedagog  talabalar  o‘z  diqqatini  chiniqtirish  muolajalari, 
qomatini  to‘g‘ri  tutishiga  va  hk.  qaratadi.  Harakat  faoliyatini 
turli  shakllarini  tashkil  etilishini  tahlil  qilganda,  xronometraj 
natijalari asosida, umumiy va motorik ma’lumotlar aniqlanadi. 
Tahlil  mavzusi  va  savollarini  pedagog  oldindan  tarqatadi. 
Talabalar  mustaqil  faoliyatini  boshqarish.  Talabalar  mustaqil 
ta’limi  dars  davomida  yozib  olingan  materialni  o‘rganish  va 
taxlil  qilishdan  iborat;  vazifalarni  bajarish,  annotatsiya 
tayyorlash,  harakatli  o‘yinlar,  ertalabki  gimnastika  va 
mashg‘ulot  reja-konspektini  ishlab  chiqish,  ota-onalar  bilan 
suxbat  va  konsultatsiya  konspektlari,  tadbirlar  ssenariylarini 
yozish.  Baholash  ko‘rsatkichlarini  nazorat  qilish.  Talabalar 

---

- 212 - 
 
bilimi  mashg‘ulotda  baholanadi.  Talabalar  faolligini  va 
bilimini  tekshirishning  xar  xil  nazorat  turlarini  (og‘zaki  va 
yozma,  nazorat  ishlar  bajarilishi,  test  usuli,  xarakatli  va  sport 
o‘yinlarini  ko‘rsatib  berish  va  h.)  qo‘llash  mashg‘ulot 
samaradorligini oshiradi.  
Amaliy  mashg‘ulotlar  davomida  bola  bilan  ishlash 
metodikasini  bilish,  bajaradigan  vazifalar  sifati  ham  inobatga 
olinadi.  
O‘qituvchining  darsga  tayyorgarligi  muhim  a  hamiyatga 
ega.  Bilimni  yetkazish  mahorati  o‘qituvchining  malakasiga, 
uning shaxsiy fazilatlariga, bilimiga va fanga nisbatan qanday 
munosabatda  ekanligiga  bog‘liq.  Har  bir  darsga  o‘qituvchi 
jiddiy  tayyorgarlik  ko‘radi,  talabalar  uchun  savollar  tuzadi, 
yangi 
mavzuni 
taqdim 
etish 
va 
o‘tilgan 
mavzuni 
mustahkamlashni  ishlab  chiqadi.  Darsga  tayyorgarlik  - 
talabalarning tayyorgarlik darajasiga bog‘liq. 
O‘qituvchi 
-metodika, 
nutq 
madaniyati, 
bilimni 
egallashdda  namuna  bo‘lishi  kerak.  Kursning  samaradorligi 
o‘qituvchining pedagogik va shaxsiy fazilatlariga bog‘liq. 
Kurs  ishlari.  Kurs  ishi  -  talabalar  o‘quv  faoliyatining  bir 
turi.  Kurs  ishini  yozish  jarayonida  talaba  mutaxassisligi 
bo‘yicha  adabiyotlar  bilan  ishlash,  nazariy  va  amaliy 
savollarni 
bir-biriga 
bog‘lash, 
kuzatish 
olib 
borish, 
eksperimental  tekshirish  o‘tkazish,  xulosalar  chiqarish  bilan 
shug‘ullanadi.  Kurs  ishini  bajarilishi  nazariya  va  amaliyotni 
bir-biriga  bog‘lash,  tashabbuskorlik  va  ijodkorlikni  talab 
qiladi. O‘qituvchi talabani yo‘naltirib, uning ishini baholaydi.