Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

«agella»  deb  ataluvchi  davlat  muassasasida  18  yoshga 
yetguncha  tarbiyalanar  edi.  Ular  «pedonom»  rahbarligida 
jismoniy  sog‘lom  bo‘lish  uchun  turli  mashqlar  bilan 
chiniqtirilar,  sovuqqa,  ochlikka  va  chanqoqlikka  chidashga, 
og‘riqqa  bardosh  berishga  o‘rgatilar  edi.  Ta’limning  asosiy 
qismini harbiy gimnastika mashqlari egallagan. 
Jismoniy  tarbiya  tizimidagi  asosiy  mashg‘ulotlar  sifatida 
ov, turli marosim raqslari, shuningdek, yugurish, sakrash, disk 
va  nayza  uloqtirish,  kurash  bo‘yicha  ko‘plab  musobaqalar 
tashkil  etilardi.  Qadimgi  yunon  tarixchisi,  faylasuf  olim 
Plutarx  Sparta  maktablaridagi  ta’lim-tarbiya  haqida  gapirib, 
shunday deydi:  «O‘qish va yozishga kelganda bolalarga faqat 
ularning eng zaruri o‘rgatilar edi, tarbiyaning qolgan qismi esa 
bitta maqsad: hech so‘zsiz itoat qildirishni, chidamli bo‘lishni 
va  yengish  ilmini  o‘rgatishni  ko‘zda  tutar  edi».  Shuni 
ta’kidlash  lozimki,  Spartada  qiz  bolalarning  jismoniy 
chiniqishi  va  rivojlanishiga  ham  alohida  e’tibor  qaratilgan. 
Plutarx  “qiz  bolalar  ham  yigitlar  kabi  yugurish,  kurash,  disk 
va  nayza  uloqtirish  mashqlarida ishtirok  etardilar.  Bu nafaqat 
o‘zlarini  balki  tug‘ilajak  farzandlarining  ham  sog‘lom  va 
kuchli  bo‘lishini  ta’minlardi.  Bu  mashqlar  bilan  chiniqqan 
qizlarning ko‘z yorishlari ham oson kechardi”, deb yozadi. 

---

- 9 - 
 
Ko‘rinib turibdiki, Spartadagi tarbiya jarayonining asosini 
jismoniy  mashg‘ulotlar  tashkil  etib,  aqliy  tarbiyaga  har  bir 
kishining shaxsiy ishi sifatida qaralgan. 
 Afinada  esa  hayot,  tartib,  intizom,  maktab  tizimi  va 
undagi  ta’lim-tarbiya  Spartanikidan  butunlay  farq  qilar  edi. 
Qullar xususiy mulk hisoblanar edi. Afinada miloddan ilgarigi 
V—IV asrlarda madaniyat barq urib o‘sdi. Fan, me’morchilik 
va  haykaltaroshlik  taraqqiy  qildi.  Afinada  eng  ko‘rkam  va 
barkamol  inson  deb  ham  jismoniy,  ham  ma’naviy  jihatdan 
yetuk kishini o‘zlarirning «ideali» deb hisoblar edilar. Bu ideal 
faqatgina  yuqori  tabaqali  quldorlarga  xos  edi.  Jismoniy 
mehnat esa faqat qullarning qismati deb hisoblanar edi. 
Afinada  bolalar  7  yoshga  yetguncha  uyda  tarbiyalanar, 
o‘g‘il  bolalar  7  yoshdan  boshlab  maktabga  qatnar,  qizlar  esa 
oilada  ona  ko‘magida  uy-ro‘zg‘or  ishlariga  o‘rgatilar  edi. 
Afinada xotin-qizlarning hayoti uy doirasidan chiqmas, asosan 
ichkarida o‘tar edi. 
Afinada  bolalar  dastlab  7  yoshdan  13—14  yoshgacha