Microsoft Word ayol mukarram ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

10

nikohiga olar va takror qo’yardi. O‘sha vaqtlarda qabul qilingan idda muddati bir yil 

bo’lganidan, ajrashish cho’zilib ketardi. Er bu holni uch bor takrorlay olardi. Erning 

o’limidan so’ng esa, ayollar bir yil motam tutishardi va bir yil idda kutishardi. Shahardagi 

joriya (cho’ri)larning ahvoli yana ham og’ir edi. Ba’zi joriya sohiblari ularni fahshga 

yo’llar va topgan pullarini olib qo’yishardi. 

 

Johiliyat davrida ayolga hurmat cho’ldagi badaviy hayotda bir oz ko’proq, shahardagi 

madaniy hayotda esa tamoman aksincha edi. 

 

Makkaga nisbatan Madinada ayolning ahvoli yaxshiroq edi. Bu holga hazrati Umar (r.a.) 

shunday ishorat qilganlar: «Biz qurayshlarning odatimiz ayollarimizga hukm etmoq edi. 

Biz Madinaga vosil bo’lgach, madinaliklarni uy boshqarishda ayollar hokim bo’lgan bir 

qavm sifatida ko’rdik. Va ayollarimizga ularning odati yuqa boshladi». 

 

Arab erkaklari hech qanday chegarasiz xohlaganlarigcha uylana olardilar. 

 

Quraysh va Hind kabi ba’zi qabilalarda qiz bolalarni tiriklayin ko’mib yuborish odati bor 

edi. Bu ishni ular yo’qsillik qo’rquvidan yo qizning nomunosib birovga turmushga chiqib, 

oilaga shu tariqa dog’ tushirajagini, yo urushda asr tushib, nomus-sha’ni bulg’anishini 

o’ylab qilishardi. Ko’chmanchi arablar yashab qolgan qizlariga jun kamzul kiydirib, tuya 

yoki qo’y boqtirardilar. O‘ldirmoqni istaganlarini tug’ilishi bilanoq o’ldirishardi. Ba’zan esa 

olti yoshlarga kirganda, unga go’zal liboslar kiydirib, “Qarindoshlarnikiga olib boraman”, 

deya cho’lda avvaldan hozirlangan chuqurga tashlab, ustidan tuproq tortib yuborishardi. 

Ba’zi rivoyatlarga ko’ra, homilador ayollarni chuqurda tug’dirishar, agar tug’ilgan bola 

qiz bo’lsa, o’sha chuqurga ko’mib kelishardi. 

 

Johiliyat davrida ota qizining istagini hisobga olmasdan, yoshiga qaramasdan, 

xohlaganiga turmushga berib yuborardi. Uylanadigan erkakning otasi yoki yaqin 

qarindoshi qizning otasidan uni so’ragani borardi va bu ishga «xitba», deyilardi. 

Yuzlashib, qiz beriladigan bo’lsa, bir mahr tayinlanar, shundan keyin turmush qurilardi. 

Arablarda yana bundan boshqa bir talay botil va chirkin nikoh shakllari uchrardi. 

 

Johiliyat davri arablari o’z onalari, qizlari, xolalari, ammalariga nikoh qilinmasdilar. Bu 

ta’qiq islomiyatda ham davom etgan. Faqat bunga muqobil ikki qiz qarindoshni 

birgalikda nikohlariga olishardi. Nikoh xususida yomon ishlardan biri – o’gay onalariga 

uylanish edi. Bir arab xotinini qo’ysa yoki o’zi o’lsa, katta o’g’li o’gay onasiga 

uylanmoqchi bo’lsa, libosini o’sha xotin ustiga tashlar va shu tariqa mahr bermasdan, 

unga uylanib olardi. Bu o’g’il istasa, o’gay onani boshqasiga turmushga berar va mahrini 

o’zi olishini shart qilib qo’yardi. Hatto, marhumning o’g’li kichik bo’lsa, u ulg’ayguncha 

o’gay ona ushlab turilar va bola ulg’aygach, masala hal etilishi kutilardi. Faqat ayol 

ertaroq harakat qilib, o’z qabilasiga qochib qolsa, bu asoratli vaziyatdan qutilardi.