Microsoft Word автонинг умумий тузилиши lotin охири doc

7.2. Avtomobillarni ekspluatatsiya davrida kuzovda
uchraydigan asosiy nosozliklar 
Avtomobil kuzovining asosiy nosozliklarlari:
ularning qiyshayi-
shi, pachoqlanishi, uzilishi, zanglashi, chirishi, boltli va parchinmixli 
birikmalarni bo‘shashib ketishidan iborat.
Ta’mirlash vaqtida ularni zanglash mahsulotlaridan tozalash, 
payvantlash, tekislash va yuzalarni silliqlash, qo‘shimcha detallar 
qo‘yish, himoya qatlamlarini yangilash yo‘llari bilan tiklanadi.
Zanglash mahsulotlari metall cho‘tka yoki erituvchi modda 
yordamida tozalanadi. Payvantlash ishlarini bajarishda ko‘pincha gazli 
payvantlash turidan foydalaniladi. Payvantlash qo‘l bilan yoki avtomatik 
ravishda bajariladi. 
Kuzov detallarining uzoq muddat ishlashi ikki omilga bog‘liq 
bo‘lib, ular avtomobillarning yurgan yo‘li va ishlash muddati 
hisoblanadi.
Uzoq ishlashi bo‘yicha kuzov detallarini ikki guruhga ajratamiz: 
¾
oldingi va orqa qanotlar, orqa g‘ildirak tepa qismlari, oldingi qism 
qirralari; 

---

 137
¾
oldingi va orqa panellar, yuk tashish qismi va salon pollari. 
Yuqoridagi guruhlarning bir-biridan farqli xizmat qilish muddati 3 
yil yoki ellik ming kilometrni tashkil qiladi.
Birinchi guruhga kiruvchi kuzov detallari yaroqsiz holga kelishi, 
kuzovning tashqi ko‘rinishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, ammo 
baquvvatligini susaytirmaydi. 
Ikkinchi guruh detallarining zanglashi va chirishi avtomobilning 
baquvvatligini susaytiradi. 
Kuzov bo‘yoq qoplamasining zanglashiga qarshi muhofaza 
choralari.
Avtomobil detallarini atmosfera omillari ta’sirida yemirilishidan 
saqlash va ko‘rkam qilish maqsadida qoplamalarining turli tizimlaridan 
foydalaniladi. Qoplamalar tizimi turli vazifalarga mo‘ljallangan lak-
bo‘yoq materiallarning ketma-ket surtilgan qatlamlari majmuidir. 
Qoplama egallashi lozim bo‘lgan xilma-xil xossalarni birgina material 
bilan berish mumkin bo‘lmaganidan qoplamalar tizimi qo‘llaniladi. 
Lak-bo‘yoq materiallar suyuq birikmali bo‘lib, ular detal yuzasiga 
yupqa qilib surtilganda, qurigandan so‘ng yuza bilan mustahkam 
ishlashishi lozim bo‘lgan parda hosil qiladi.
Lak-bo‘yoq qoplamalarining ishonchli ishlashi qoplama material va 
himoyalanayotgan buyum materialining issiqdan kengayishi koeffit-
siyentlari har xilligi hamda qoplamada atmosferadagi mavjud namlik, 
chang va turli gazsimon aralashmalar shimilishi natijasida pardaning 
yorilishiga bog‘liq. Bu jarayonlarning mexanik yemirilishi va eskirishiga 
olib keladi. 
Lak-bo‘yoq qoplamalar eskirishi (qoplamaning yaltiroqligi yo‘qo-
lishi uning eskira boshlaganini bildiradi) natijasida elastikligini 
yo‘qotadi, yorilib ketadi, yuzadan ko‘chadi va yemiriladi. 
Agar qoplama pardasining suvga chidamliligi yetarli bo‘lmasa, 
uning g‘ovaklari orqali suv kirib, metalga tegishi natijasida parda 
ostidagi metall zanglaydi. Korroziya mahsulotlari lak-bo‘yoq pardani 
shishiradi, oqibatda u metall sirtidan ajraladi. 
Yengil avtomobil shamollatish va isitish hamda havosini kondit-
siyalash yo‘lovchilarga qulaylik yaratish bilan birga lak-bo‘yoq 
qoplamasining zanglashiga qarshi muhofaza qilish usullaridan biridir. 

---

 138