Microsoft Word автонинг умумий тузилиши lotin охири doc

Kardan sharniri 
deb, sharnirli 
bo‘g‘inga aytilib, uning yordamida aylanma harakatni (burovchi 
momentni) bir valdan ikkinchi valga o‘zgaruvchan burchak ostida 
uzatadi. Ko‘pchilik hollarda bikr kardanlar ishlatiladi. Bikr kardanli 
sharnirlar mahkamlangan va vilkalardan ularni biriktiruvchi krestovina-
lardan va ninasimon podshipniklardan tashkil topgan. Vilkalar bir-biriga 
nisbatan perpendikular bo‘lgan tekisliqsa qo‘zg‘alishi mumkin. 
50-rasm. Burchak tezliklari bir xil bo‘lgan kardanli sharnir. 
Kardan sharnirlari aylanayotganida kardan valining og‘ishi, yetakla-
nuvchi vilkaning krestovinada og‘ishi hisobiga sodir bo‘ladi, 90° gradus-
ga burilganida esa, yetakchi vilkada krestovinani og‘ishi sodir bo‘ladi.
3.4. Asosiy uzatma, differensial va yarim o‘qlar 
Zamonaviy avtomobillarda o‘lchamlari va massasi nisbatan katta 
bo‘lmagan, tezyurarligi hisobiga yuqori quvvat hosil qiladigan 
dvigatellar qo‘llanilmoqda. Biroq shunga qaramay, bu dvigatellar 
vallarida hosil bo‘ladigan burovchi moment (agar bu momentni 
o‘zgartirmasdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri avtomobilning yetakchi g‘ildiraklariga 

---

 79
uzatilsa) avtomobilning turli yo‘l sharoitlarida yura olishiga yetarli emas. 
Avtomobilning harakatlanishi uchun uning yetakchi g‘ildiraklaridagi 
burovchi momentni oshirish qisman uzatmalar qutisi yordamida 
bajarilishini yuqorida aytib o‘tilgan. Lekin avtomobil ish mobaynida 
ko‘p vaqt nisbatan katta tezlik bilan to‘g‘ri uzatmada harakatlanadi. 
Demak, to‘g‘ri uzatmada dvigatel validagi burovchi moment 
o‘zgarmasdan, ya’ni avtomobilning yura olishga yetarli bo‘lmagan holda 
yetakchi g‘ildiraklarga uzatilgan bo‘lar edi. Shu sababli avtomobilning 
yetakchi g‘ildiraklaridagi burovchi momentni (aylanishlar chastotasini 
kamaytirish hisobiga) zarur miqdorga oshirish uchun transmissiyaga 
asosiy uzatma kiritiladi (51-rasm). 
51-rasm
.