Microsoft Word автонинг умумий тузилиши lotin охири doc

2.3. Sovitish tizimi

Sovitish tizimi kuchli qizigan detallardan issiqlikning tarqatilishini bir me’yorda saqlab dvigatelning optimal issiqlik rejimini saqlash uchun xizmat qiladi.

Dvigatelda issiqlikni majburan tashqi muhitga tarqatish suyuqlik (suyuqlik bilan sovishi tizimi) yoki havo (havo bilan sovitish tizimi) bilan amalga oshirilishi mumkin. Avtomobil dvigatelda asosan qo‘llaniladigan suyuqlik bilan sovitish tizimi havo bilan sovitish tizimiga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega:

• 
  qo‘llaniladigan suyuqlikni qaynash harorati 370… 3800 K (100… 1100S) bo‘lganligi sababli dvigatelning detallari qattiq qizib ketmaydi;
  
• 
  sovituvchi suyuqlik dvigateldan ishi nisbatan shovqinsiz bo‘ladi;
  
• 
  tashqi muhitning harorat sharoiti past bo‘lganda dvigatelni yurgazish nisbatan oson bo‘ladi va qizishi tezlashadi;
  
• 
  bu turdagi dvigatelning sovitish tizimi qoburg‘alarining bo‘l-maganligi sababli u ixcham bo‘ladi.
  

Havo bilan sovitish tizmining o‘ziga xos xususiyatlari quyidagilar:

■ tizimda suyuqlik nasosi, radiator, suyuqlik kanallari, termostat

yo‘qligi sababli u bir muncha yengil va oddiy ishlangan;

■ dvigatelda suv g‘ilofi bo‘lmaganligi sababli u muzlab qolmaydi.

Suyuqlik bilan sovitish tizimi. Dvigatelning slindrlari atrofida,

shuningdek, kallagi ichida bo‘shliqlar (sovitish g‘iloflari) bo‘lib, ular sovituvchi suyuqlik bilan to‘ldiriladi. Sovitish g‘iloflari patruboklar va qizigan suyuqlikni sovitib beradigan radiator 4 bilan ulanadi. Suyuqlik sovitish tizimiga radiatorning yuqorigi bo‘g‘izidan quyiladi, so‘ngra bo‘g‘iz qopqoq bilan zich berkitiladi. Qopqoqda klapanlar bo‘lib, sovitish tizimining ichki bo‘shlig‘i ular orqali atmosfera bilan bog‘lanadi. Bunday sovitish tizimini yopiq sovitish tizimi deyiladi. Yopiq sovitish tizimidagi bosim atmosfera bosimiga nisbatan 45…100kPa ga ortiq bo‘ladi. Suyuqlik bunday bosimda uning harorati taxminan 109… 1200 ga yetmaguncha u qaynamaydi (24-rasm).

Tizimdagi bosim me’yoridan ortib, klapan ochilganda, ortiqcha bu naycha orqali tashqariga chiqariladi. Yopiq sovitish tizimi ochiq sovutish tizimiga, ya’ni tizim to‘g‘ridan-to‘g‘ri atmosfera bilan bog‘lanib turadiganiga, nisbatan birmuncha ixcham bo‘ladi va suyuqlikning bexuda sarflanishi oldi olinadi. Tizimda suyuqlikning majburiy

34