Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
15
mablag‘ ajratsalar, to‘rtta yordamchi ovchi bersalar, eng ulkan oq fillardan tutib 
kelgaymen! — deb maqtangan edi. 
Humoyun saroyga qaytgan zahoti Inoyatxonni o‘z huzuriga chaqirtirdi-da, o‘sha 
va’dasini esiga soldi. Oq fil tutib kelish uchun ketadigan xarajatlarni hisoblatib, uning 
qo‘liga tutqazdi va darhol jo‘nashni buyurdi. 
— Hazratim, qulingiz ertangi navro‘zni Agrada o‘tkazib, keyin oq fil oviga ketay, ijozat 
bering! — deb Inoyatxon yer o‘pib iltijo qildi. Humoyun esa: 
— Bu yilgi navro‘z menga tatimay qoldi, haqiqiy bayram siz oq fil tutib kelganingizda 
bo‘lgay, ertadan qolmay ovga otlaning! — dedi-da, boshqa gapga o‘rin qoldirmay, 
o‘zining xonayi xosiga kirib ketdi. 
Kosa tagidagi nimkosadan xabardor bo‘lgan vazir Turdibek Inoyatxonning yoniga to‘rtta 
yordamchi ovchini qo‘shib, hammasini ertasi kuni tong otmasdanoq Agradan jo‘natib 
yubordi. 
«Yordamchi»larga Inoyatxonni va xazinadan berilgan pulni qo‘riqlashgina emas, balki 
podsho farmonining ado etilishini qattiq nazorat qilish ham topshirildi. 
Farmonni bajarish, albatta, oson emas — Agradan Brahmaputragacha otda ikki oylik 
yo‘l, xavf-xatar behisob, tirik qaytishining o‘zi amrimahol. Inoyatxon Humoyunning 
ustidan shayxulislomga ayg‘oqchilik qilishning qanchaga tushishini endi bilib qo‘yadi. 
Bugun navro‘z namoyishiga Humoyun minib chiqqan ulkan qora filni La’l Chandning 
shogirdi bo‘lgan panjoblik filbon Gulmuhammad boshqarib bormoqda. Humoyun o‘ng 
tomonda, fildan ancha ortda saman ot minib kelayotgan keng malla to‘nli, katta oq 
sallali, sersoqol Said Xalilga sinchiklab bir qarab oldi. Muridi Inoyatxonning Agradan 
chiqarib yuborilgani pirning qulog‘iga yetib borgan shekilli, qovog‘i soliq. Ko‘zini saman 
otining quloqlaridan olmasdan xomush kelyapti. 
Qiziq, bu odamga nima yetmaydi? Ixtiyoridagi vaqflardan behisob boyliklar daryoday 
oqib keladi, yuzlab xizmatkorlari-yu muridlari og‘zidan chiqqan buyrug‘ini bajarib turadi, 
kerak bo‘lganda, hatto podshoga ham kechagiday gapini o‘tkaza oladi. Ammo Said 
Xalilga bu hammasi odatiy va juz’iy narsalar bo‘lib ko‘rinadi. U Samarqandning mashhur 
diniy peshvosi Xo‘ja Ahror kabi favqulodda hukmfarmo bo‘lishni, podsholarni ham o‘z 
izmiga bo‘sundirishni istaydi. Chunki u payg‘ambar avlodi sanaluvchi saidlardan, 
osmondagi arshi a’loga yaqin turgan ulamolar peshvosi. 
Ammo Humoyun otasi Boburdan ibrat olib din peshvolariga bo‘y bermaydi, ulardan 
yuqoriroq turish uchun «Qonuni Humoyuniy» degan yangi nizom ham o‘ylab chiqardi. 
Tarixchi Xondamir yozib chiqqan bu qonunga binoan Humoyunning qo‘l ostidagi odamlar 
tabiiy mavjudotdagi osmon, yer va ularning oraligi timsolida uch qismga bo‘lib chiqildi. 
Birinchi toifa — ahli davlat, unga podsho, vazir, bek va a’yonlar kiradi. Ikkinchi toifa — 
ahli saodat, ya’ni din peshvolari, ulamolar, shoirlar, olimlar. Uchinchi toifa — ahli murod, 
ya’ni aslzoda ayollar, sozandalar, xonandaar, musavvirlar va boshqa san’atkorlar. 
Shayxulislom Said Xalil ikkinchi o‘ringa tushib qolganidan qattiq norozi. «Ahli saodat» 
degani nimasi? Hatto hind brahmanlari ham osmonga nisbat berilgan eng oliy tabaqa 
hisoblanmaydimi? Ahli davlat osmon bo‘ladi-yu, ahli din pastda muallaq qoladimi? Din 
peshvolarini shoir-u olimlar bilan bir toifaga qo‘shganlari ham Said Xalilga hurmatsizlik 
bo‘lib tuyuldi. Axir dahriyona kitob yozadigan shoir-u olimlar qayoqda-yu, ilohiy olamga 
yaqin turgan saidlar qayoqda? 
Shayxulislom bu fikrlarini Xondamirga aytib, u bilan ko‘p munozara qildi. Bu 
munozarada Bayramxon Xondamirning tarafini olgan edi, Said Xalil uni dinsizlikda 
aybladi. Ulamolar majlisida Bayramxonning ushbu ruboiysini o‘qib berdi: 
Ne din g‘amidin dame pareshondurmen, 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov