Microsoft Word Атажанов Жасур Диссертация doc

K

); 

standart og‘ish-(

 σ

) 

o‘rtacha arifmetik kattaliknining standart xatosi-(

m

). 

2.3. Tadqiqotni o‘tkazilishi 

Tadqiqot  ishi  Urganch  shahar  5-son  umumiy  o‘rta  ta’lim  maktabida 

o‘tkazildi. Pedagogik tajribani mohiyati o‘tkazilayotgan maxsus jismoniy mashqlar 

kichik maktab yoshidagi qomatida nuqsoni bo‘lgan bolalarni salomatlik sifatlarini 

yaxshilash va jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishga ta’sirini aniqlash. Ikkita 

guruh tashkil qilindi: nazorat va tajriba guruhlari.   

Tajribani  tashkil  qilish:  oldindan  testlashtirish–  tajriba  darslar  va  darsdan 

tashqari darslar, nazorat testi.  

Birinchi  bosqichda  o‘quv-uslubiy  adabiyotlarni  tahlili,  ishni  dolzarbligi 

aniqlandi,  tadqiqot  maqsadi  qo‘yildi    va  vazifalar  belgilab  olindi,  shuningdek 

ishchi bashorat shakllantirildi.  

Ikkinchi bosqichda   pedagogik tajriba o‘tkazildi,  maqsadi – kichik  maktab 

yoshidagi o‘quvchilar bilan tashkil qilinadigan mashg‘ulotlarni muvaffaqiyatlarini 

tekshirish  hamda,  tadqiqotni  ishchi  bashoratini  tasdiqlash.  Nazorat  va  tajriba 

guruhlari  tashkil  qilindi:  nazorat  (10  kishi,  5  ta  qiz  bola,  5  ta  o‘g‘il  bolalar)  va 

tajriba guruhi (10 ta bola, 7 ta qiz bola, 3 ta o‘g‘il bola). 

Testlashtirish  nazorat  tekshiruvi  bo‘yicha  jismoniy  tayyorgarlik  darajasi 

asosida,  jismoniy  tarbiya  dasturida  ko‘rsatilgan  yo‘nalishda  o‘tkazildi  (V.I.Lyax, 

1998  y.,  A.P.Matveev,  2004  y.).  O’quvchilarni  rivojlanish  xususiyatlari  asosida 

o‘rganish, jismoniy tayyorgarligini aniqlash maqsadida o‘quvchilar uchun maxsus 

eksperiment  uslublari  ishlab  chiqildi  va  jismoniy  madaniyat  darslarida  maxsus 

---

28 

 

jismoniy  mashqlardan  turli  yo‘nalishlarda  3-4  sinf  o‘quvchilari  bilan  uslubiy 

vazifalarni hal qildik.  

Ishlab  chiqilgan  tajriba  uslublari  turli  yo‘nalishdagi  maxsus  jismoniy 

mashqlardan  foydalanish  jismoniy  madaniyat  mashg‘ulotlarida  tajriba  guruhdagi 

o‘quvchilar bilan o‘tkazildi. Nazorat guruhida bu uslubdan foydalanilmadi, demak 

maqsad mashg‘ulotlarda maxsus mashqlar muvaffaqiyati va uni tajribalar asosida 

aniqlashdan iboratdir.  

Mashqlar  tajriba  guruhida  jismoniy  madaniyat  darslarida  qo‘llash  uchun, 

o‘quvchilarni  funktsional  imkoniyatlarini  hisobga  olgan  xolda  maxsus  mashqlar 

tanlandi, ular o‘quvchilarni jismoniy tayyorgarligiga mos holda tanlandi.  

Ishlab  chiqilgan  tajriba  uslubi  jismoniy  madaniyat  mashg‘ulotlariga 

haftasiga ikki marta kiritildi.  

Pedagogik tajriba oxirida tajriba va nazorat guruhlari o‘quvchilariga nazorat 

tekshirish taklif qilindi, ular orqali jismoniy tayyorgarlik darajasi aniqlanadi. To‘liq 

tahlil  va  umumlashtiruvchi  tadqiqot  natijalariga  erishildi,  ular  tajriba  natijasida 

kichik  maktab  yoshidagi  qomatida  nuqsoni  bo‘lgan  bolalar  bilan  o‘tkaziladigan 

mashg‘ulotlarda  maxsus  jismoniy  mashqlardan  turli  yo‘nalishda  foydalanilganda 

yuqori  natijaga  erishish  mumkinligi  aniqlandi.  Maxsus  jismoniy  mashqlarni 

tanlashda ularga xos maqsadga muvofiq foydalanish jismoniy tayyorgarlik darajasi 

ham  oshiriladi.  Biz,  asosiy  faoliyat  qismi  harakatlantiruvchi  yuklama  nuqtai-

nazaridan  qaradik,  unda  tanlangan  maxsus  jismoniy  mashqlar,  mashqlar  sifatini 

tasnifi  harakatlantiruvchi  sifatidan  chegaralangan  xolatda  ifodalanadi,  xuddi 

shunday kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarni salomatligida nuqsoni mavjudligi 

ham hisobga olindi.  

Mashqlarni o‘ziga xoslik sifat yo‘nalishlari tanlandi, ular bir qancha qoidalar 

ko‘rinishida  tanlanib  mashqlarga  xoslikni  aniq  ifodalash  imkoniyatlarini 

ifodalaydi, ular esa harakat sifatlarini tarbiyalashga qaratilgan. 

Pedagogik  kuzatish  asosida  biz  tomondan  tanlangan  maxsus  mashqlar 

harakat  sifatlarini  qaysi  turiga  ta’sir  qilishi  munosabatlariga  qarab  ular 

---

29 

 

guruhlashtirildi,  bunda  albatta  kichik  maktab  yoshidagi  o‘quvchilarni  salomatlik 

xolatlari hisobga olindi. 

Mashqlarni tanlab, biz  mashq bajarish  modulidan  foydalanishni emas, turli 

adabiyotlarda  keltirilganlardan  emas,  balki  ularni  ijodiy  qayta  ishlab  chiqib 

qo‘yilgan maqsadga xos foydalanishni nazarda tutdik.