Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

Buyum  va  konstruktsiyalarni  qoliplash.  Qoliplash  jarayoni  quyidagi  asosiy 
operatsiyalardan  iborat  bo’ladi:  qoliplarni  tozalash,  yig’ish  va  moylash,  qolipga  armaturani 
joylashtirish, qolipga beton qorishmasi quyish va zichlashtirish. 
Temirbeton buyum va konstruktsiyalarning sifati qolip o’lchamlari aniqligiga va bikrligiga 
bog’liq bo’ladi. Qoliplar odatda po’lat listlardan tayyorlanadi, xususiy h’ollarda boshqa metallar 
qotishmalaridan  tayyorlanishi  mumkin.  Hozirgi  vaqtda  qoliplar  plastik  va  shishaplastik  listlar 
asosida  tayyorlanmoqda.  Misol  tariqasida  Germaniyaning  “Pashal”  Verke  LTD  firmasi  plastik 
qoliplarini  keltirish  mumkin.  Kam  foydalaniladigan  qoliplarni,  yuza  tomonini  suv 
yuqtirmaydigan moylar surilgan yog’och asosida tayyorlash mumkin. 
Beton  quyishdan  avval  qoliplar  qotgan  beton  qoldiqlaridan  tozalanishi  shart.  Qolip 
yig’ilgach, beton qolipga yopishib qolmasligi uchun maxsus emulsion tarkiblar bilan moylanadi. 
Beton qorishmasi qolipga turli betonquygichlar yordamida quyiladi. Betonquygichning turi 
qoliplanadigan buyum va konstruktsiyaning turiga bog’liq bo’ladi. Masalan, yuzasi katta plitalar, 
panellar  va  sh.k.  ushbu  buyum  enini  qoplaydigan  betonquygich  mashinalar  vositasida,  ensiz 
buyum  va  konstruktsiyalar  maxsus  shlanglar,  badyalar,  transporter  kabi  betonquygichlar 
yordamida qoliplanadi. 
Yig’ma  temirbeton  konstruktsiyalar  tayyorlashda  quyidagi  beton  zichlashtirish  usullari 
ishlatiladi:  titratish,  prokatlash,  vakuumlash,  presslash,  shibbalash,  tsentrifugalash  va  h’okazo. 
Eng  ko’p  tarqalgan  usul  qisqa  muddatli  titratish  bo’lib,  titratish  maydonlari  katta  yuzali 
buyumlar betonini zichlashtirishga imkon beradi. 
Qo’zg’almas  yirik  qoliplardagi  beton  qorishmasi  chuqurlik  titratkichlari  vositasida,  yupqa 
konstruktsiyalar esa yuzaki titratgich maydonchalari va to’sinchalari yordamida zichlashtiriladi. 
Bikr  va  o’ta  bikr  beton  qorishmalari titratish-vakuumlash,  titratish-prokatlash  va  shu kabi 
aralash usullarda zichlashtiriladi. 
Yig’ma  temirbeton  buyum  va  konstruktsiyalarni  zichlashtirish  va  qotishini  tezlashtirish 
usullari 6 bobda batafsil izoh’langan.