Microsoft Word “Аналог ва рақамли электроника” фани бўйича маърузалар матни docx

Интеграл технологияда бажарилган кремнийли транзисторлар учун 
U
Б Ў С
=0,50,6 В. 
Агар U
К И Р
=0, у ҳолда (9.4) шарт қуйидагича қайта ёзилади.
БЎС
Б
К
U
R
I


0
(5) . 
U
Б Ў С
=0,6 В ва I
К0
=1мкА деб фараз қилсак, у ҳолда R
Б . ma x
=0,6 МОм га 
тенг бўлади. 
Киришга U
КИ Р
0,7 В (мантиқий бир U
1
) кучланиш берилса транзистор 
актив ёки тўйиниш режимида ишлайди (калит уланган). 
Калит режимда транзисторнинг актив иш режими маъқулланмайди, 
чунки юкламадаги ток фақат юклама R
К
ва манба кучланиши Е
М
катталиги 
билан эмас, балки транзистордаги кучланиш пасайиши U
КЭ
билан ҳам 
аниқланади, 
(9.6)
, 
яъни 
транзистор 
хоссаларига 
(параметрларнинг ўзгариши ва уларнинг температурага боғлиқлиги) ҳам 
боғлиқ бўлади. Бундан ташқари, актив режимда транзисторда қўшимча 
қувват 
КЭ
K
K
U
I
P


сочилади, схеманинг ФИК камаяди.
Интеграл технологияда бажарилган кремнийли транзисторлар учун 
тўйиниш режимида U
ЧИҚ
=U
КЭ
0,25 В (мантиқий ноль U
0
). Аналог 
схемаларда алоҳида калитлар қўлланилади. Рақамли схемаларда эса 
калитли занжирлар қўлланилади. Бундай занжирларда ҳар бир калитни 
ўзидан олдинги калит бошқаради ва ўз навбатида бу калитнинг ўзи кейинги 
калит учун бошқарувчи ҳисобланади. Демак, агар олдинги калитда 
транзистор тўйиниш режими бўлса, у ҳолда бу калит кейинги калитни қайта 
улаши мумкин эмас. 
K
КЭ
М
K
Ю
R
U
E
I
I




---

Ҳайдаров А.Ҳ. Ааналог ва ракамли электроника  
123 
Шундай қилиб, агар калит киришига мантиқий ноль потенциали 
берилса, у ҳолда унинг чиқишида мантиқий бирга мос потенциал ҳосил 
бўлади ва аксинча, яъни бундай калит инверс схема ҳисобланади ва 
инвертор деб аталади. 
Асосий динамик параметрларидан бири бўлиб, схеманинг уланиш ва 
узилиш вақтидаги қайта уланиш жараёнлари билан аниқланадиган 
тезкорлиги ҳисобланади. Схема чиқишидаги кучланишнинг бўсағавий 
қиймати, кириш сигналини U
0
дан U
1
га ўзгартирганда маълум t
1
К
вақтига, 
U
1  
дан U
0
га ўзагтирганда t
0
К
вақтига кечикади. Кечикишларга 
транзисторлар қайта зарядланиш сиғими ва юклама сабаб бўлади. Схема 
тезкорлиги ўртача кечикиш вақти билан аниқланади 
)
(
5
,
0
0
1
К
К
К
t
t
t



. 
Схема истеъмол қилаёнган ток ортса, сиғимларнинг катта қайта 
зарядланиш тезлиги ҳисобига қайта уланиш вақти ортади. Лекин бу вақтда 
схеманинг истеъмол қуввати ортади. Шу сабабли ўртача кечикиш вақти 
қайта уланиш иши A
Қ
=Рt
К
деб аталувчи катталик билан аниқланади. 
Замонавий ИМСлар учун Ақ=10
-1 2
-10
-1 4
Дж.