Microsoft Word Амиров Elektr o`lchashlar doc

R_{x } R R2 3(  2Rlin )
R1  R2 ,
bu yerda: Rlin – liniyaning qarshiligi. Shikastlangan joygacha bo‘lgan masofa
R Sx lx 
^ , bu yerda: , S – mos ravishda kabel simlari materiallarining solishtirma qarshiligi va kesimining yuzasi.
Murrey sxemasi bo‘yicha (3.13 - b rasm) ko‘prikning muvozanat sharti:
R1  Rx  R2(2Rlin  Rx ) .

3.13 - rasm. a – Varley va b – Murrey ko‘prik sxemalari.
R Rlin  2
^R_x  2
Binobarin, R R1  2 , masofa esa lx  Rx  S /  .
Yuqorida keltirilgan ikki sxemadan birini tanlash liniya qarshiligiga bog‘liq. Uzun liniyalar uchun Murrey sxemasidan foydalaniladi.
3.2.3. Sig‘im, induktivlik va o‘zaro induktivlikni o‘lchash
Sig‘im (C), induktivlik (L) va o‘zaro induktivlik (M) ni o‘lchashda ushbu parametrlarni harorat, tashqi elektr va magnit maydonlar, namlik va boshqa omillarga bog‘liqligini hisobga olish kerak bo‘ladi.
Kondensator yoki obyekt sig‘imini bevosita o‘lchashda 3.14 - a rasmdagi zanjirdan foydalaniladi.
Kondensatorning sig‘im qarshiligi ^{Xc  1/(Cx )  UC / I} , binobarin
^{C  I /(UC )} , bu yerda: ^{ 2 f} – kuchlanish manbaining burchak chastotasi.
Aniqroq natija kerak bo‘lsa, g‘altakning aktiv qarshiligini hisobga olish lozim, chunki

3.14 - rasm
G‘altak induktivligini voltmetr – ampermetr bilan o‘lchashda (3.14 - b rasm), uning R_L aktiv qarshiligi X_L induktiv qarshiligidan ancha kichik bo‘lishi kerak.
Bunda Om qonunidan:
I U L /(L) , binobarin, L  UL /(I ) .
Z  U L / I  RL2  2L2 , binobarin, L   Z 2  RL2 / ,
bu yerda: RL – g‘altakning o‘zgarmas tokda o‘lchangan aktiv qarshiligi.
Ikki g‘altak orasidagi o‘zaro induktivlik (M) ni o‘lchash uchun 3.14- d rasmdagi sxemadan foydalaniladi. Bunda ampermetr bilan o‘lchanadigan tok va birinchi g‘altakdan o‘tadigan I tok, ikkinchi g‘altakda e.yu.k. hosil qiladi. Bu e.yu.k. qarshiligi katta bo‘lgan voltmetr bilan o‘lchanadi, shuning uchun voltmetr ko‘rsatgan kuchlanish UpV o‘zaro induktivlikdagi e.yu.k.ga teng desa bo‘ladi.
Shuning uchun:
M  E / I  UV / I .
Elektr zanjirlar parametrlarini voltmetr – ampermetr usuli bilan o‘lchashning aniqligi 0,5 foizdan 10 foizgacha.
Sig‘imni o‘lchash. Sig‘imni bilvosita o‘lchash usulining aniqligi pastligi sababli juda kam qo‘llaniladi. Kondensator sig‘imini va isrof burchagining tangensini o‘zgaruvchan tok ko‘priklari yordamida o‘lchash keng qo‘llaniladi. 3.15 - a rasmdagi sxemaning muvozanat shartidan
 1   1  R_x   R₂  R₀   R₁
 jC_x   jC₀ ^ ,
binobarin:
R2 R
Cx C0 , Rx R0 2
^{R1 R1} ,
bu yerda: C0, R0 – mos ravishda namunaviy kondensator sig‘imi va rezistor qarshiligi. Dielektrik isrof burchagining tangensi quyidagicha aniqlanadi:
tgx  R C0 0 .

3.15 - rasm
3.15 - b rasmda universal o‘lchash ko‘prigining sxemasi keltirilgan. Bu ko‘prik kondensatorlar va induktiv g‘altaklar parametrlarini o‘lchash uchun qo‘llaniladi. Kondensator sig‘imini o‘lchash uchun u R₄ – C₄ yelkaga ulanadi. Bu
yerda: C4 = Cx = L1/(R2R3); R4 = Rx = R2R3/R1 va tgX  R L4 1 /(R R2 3) .
G‘altak induktivligini o‘lchash uchun u R₁ – L₁ yelkaga ulanadi, bu yerda: