Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
275
qancha sahih hadislar kelgan. Masalan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimki 
muazzindan eshitgan narsalarni ayni o‘zidek qaytarsa, unga shafoatim hosil bo‘ladi», 
deganlar. 
 
Bu haqda imom, faqih Abul Fazl Iyoz (r.a.) chiroyli so‘zlar keltirganlar. Salafi solihlarning 
shafoatga qilgan rag‘batlaridan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shafoatlarini 
so‘raganliklari asarlar orqali bilinadi. Shunga binoan uni karih qiluvchilarning 
karohiyatiga e’tibor qilinmaydi. Chunki Imom Muslim va boshqalardan sahih hadislar 
hisobsiz jannatga kiruvchi qavmlarni va jannatda darajalari ziyoda bo‘luvchi qavmlarni 
shafoat sababidan ekanini isbotlab kelgan. So‘ngra gunohkorligini tan oluvchi, avfga 
muhtoj har bir kishi ular aytganidek bo‘ladigan bo‘lsa, mag‘firat va rahmatni so‘rab duo 
qilmasligi lozim bo‘ladi. Chunki mag‘firat va rahmatni so‘rash gunohkor kishilar uchun 
xosdir. Shunday bo‘ladigan bo‘lsa, ular qilayotgan narsa salaf va xalaflar duolaridan 
o‘rganilgan narsaga xilofdir. 
 
Fasl: Ulamolarning bir jamoasidan hikoya qilinishicha, ular Baytullohni tavof qilishni 
«shavt» yoki «aylanish», deb ismlamoqni karih ko‘rdilar. Balki birinchisiga -birinchi tavof 
va ikkinchisiga - ikkinchi tavof va hokazo, deb aytiladi, deyishgan. 
 
Imom Navaviyning aytishlaricha, bu gaplarning ham asli yo‘q. Balki ular johiliyat 
lafzlaridan, deb karih ko‘rishgan bo‘lsa kerak. Nima bo‘lganda ham, bunday deb 
aytishning karohiyati yo‘q. Bunga quyidagi hadis dalildir: 
 
991/2. Ibn Abbosdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ka’bada 
uch shavtdan yugurmoqni buyurdilar. Ularga hamma shavtni yugurishni buyurmoqdan 
faqatgina ularga rahm qilganlarigina man qildi, xolos. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari. 
 
Fasl: Va yana ana shulardan «ramazonda ro‘za tutdik», «ramazon keldi» va shunga 
o‘xshash ana shu oy iroda qilingan so‘zlardir. Buning karohiyati haqida ixtilof qilingan. 
Oldingi jamoalar, oyga ko‘shmasdan ramazonning o‘zini aytish karih ko‘rilgan, 
deyishgan. Bu hakda Hasan Basriy va Mujohidlardan rivoyat qilingan. Bayhaqiy esa u 
ikkovlariga bo‘lgan yo‘l zaifdir, deganlar. 
 
Sohiblarimiz ramazon keldi, ramazon kirdi, ramazon hozir bo‘ldi, deb aytmoqni va 
shularga o‘xshab oyni iroda qilish uchun qariyna (yaqinlik) hosil qilmaydigan bo‘lsa, 
karih ko‘rishgan. Lekin unga bir narsa qariyna (yaqinlik) bo‘lib ramazon oyiga dalolat 
qilsa, karohiyati yo‘qdir. Masalan, ro‘za tutdim emas, balki ramazon ro‘zasini tutdim, 
ramazonda turdim, ramazon ro‘zasi vojib bo‘ladi, muborak ramazon oyi hozir bo‘ldi va 
shularga o‘xshashlar. Abul Hasan Morudiy va Abu Nasr Sibog‘lar mana shu fikrlarni 
aytib, quyidagi hadisni dalil qilishgan: 
 
992/3. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: 
«Ramazon, deb aytmanglar. Chunki Ramazon Allohning ismlaridan biridir. Lekin 
ramazon oyi, deb (oy so‘zini ko‘shib) aytinglar», dedilar. Bayhatsiy «Sunan»larida 
rivoyat qilib, zaif, deganlar. 
 
Bundagi zaiflik ochiq ko‘rinib turibdi. Chunki Allohning ismi haqida kitob tasnif 
qilganlarning birortasi Ramazon Allohning ismi ekanini zikr qilishmagan. To‘g‘risini Alloh 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy