Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
265
sahobalar: «Ey Rasululloh, sergap va axloqsiz so‘zlarni aytuvchini bildik. Ammo 
mutafayqihlar, deganingiz kim?» deyishganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: 
«Mutakabbirlar», deb aytdilar. Imom Termiziy rivoyatlari. 
 
Bilingki, xutba va mav’izalarda agar haddan oshishlik bo‘lmasa, lafzlarni chiroyli 
qilishning yomonlangan joyi yo‘q. Chunki bundan maqsad qalblarni Allohning toatiga 
qiziqtirish hamda qalbga ta’sir o‘tkazishdir. 
 
Fasl: Xufton namozini o‘qigan kishi bu paytdan tashqari gapirilishi muboh bo‘lgan 
so‘zlarni gapirmoqligi karih ko‘rilgan. Ammo bu paytdan tashqarida ham harom yoki 
makruh bo‘lgan so‘zlarni gapirmoq karohiyati va haromligi undan ham qattiqdir. Ammo 
yaxshi narsalarni so‘ylash, masalan, ilm takrorlash, solihlar hikoyasini va yaxshi axloqli 
so‘zlarni gapirish hamda mehmon bilan suhbatlashishning karohiyati yo‘q. Balki u 
mustahab hamdir. Bunga sahih hadislar keltirilgan. Shu singari favqulodda bo‘ladigan 
uzr sababidan so‘zlashishning zarari yo‘q. Bu zikr qilganlarimning hammasiga mashhur 
hadislar bor. Men ulardan ba’zisiga qisqa holatda ishora qilib, ko‘pini ifoda etaman: 
 
971/38. Abu Barzadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam 
xuftondan oldin uyquni va undan keyin so‘zlashishni karih ko‘rardilar. Imom Buxoriy va 
Muslim rivoyatlari. 
 
Ammo yuqoridagi paytlarda so‘zlashishga ruxsat etilgani ham ko‘p: 
 
972/39. Ibn Umardan (r.a.) qilingan rivoyatda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam 
hayotlarining oxirida xufton namozini o‘qib, so‘ng salom berdilar-da, «Sizlarga bu 
kechaning xabarini beraymi? Yuz yildan keyin bugun yer yuzida bo‘lganlardan birortasi 
qolmaydi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
 
973/40. Abu Muso al-Ash’ariydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi 
vasallam namozga salla o‘radilar-da, hattoki qorong‘u tushdi. Keyin Rasululloh sollallohu 
alayhi vasallam ularga namoz o‘qib berdilar. Qachonki, namoz tamom bo‘lgandan keyin 
o‘sha yerda hozir bo‘lganlarga «Osoyishta bo‘linglar, men sizlarga ta’lim beraman. 
Xursandlik xabarini beringlar, albatta sizlardan boshqa biror kishi bu soatda namoz 
o‘qimayapti. Shunday bo‘lishi Allohning sizlarga bergan ne’matidandir», dedilar. Imom 
Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
 
974/41. Anasdan (r.a.) qilingan rivoyatda sahobalar Rasululloh sollallohu alayhi 
vasallam kelishlarini kutdilar. Bas, u zot kechaning yarmiga yaqin qolganda keldilar. 
Ularga xufton namozini o‘qib berdilar. So‘ngra xutba aytib, «Ogoh bo‘linglar, albatta 
kishilardan namoz o‘qib joylariga yotganlari bor. Sizlar esa namozni kutib 
namozdasizlar», deb aytdilar. Imom Buxoriy rivoyatlari. 
 
Ibn Abbosdan (r.a.) qilingan rivoyatda bu zot xolalari Maymunaning (r.a.) uylarida 
yotganlarida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam xuftonni o‘qidilar-da, so‘ngra uyga 
kirib, «Bolakay uxladimi?» deb ahllariga gapirdilar. 
 
Va yana Abdurahmon ibn Abu Bakr (r.a.) qilgan rivoyatlaridagi mehmonlar qissasida «U 
zot to‘xtalib, hattoki xuftonni o‘qidilar. So‘ngra kelib, ular bilan gaplashdilar va xotinlari 
hamda o‘g‘illari bilan gaplashdilar. Va ularning so‘zlashuvlari takror-takror bo‘ldi», deb 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy