Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

 
168-bob Safarga azmu qaror qilgandagi zikrlar 
 
Safarga azmu qaror qilgan kishi quyidagi ishlarni ado etishga harakat etmog‘i lozim: 
— vasiyat qilishga ehtiyoj sezgan narsasida vasiyat etmoqligi; 
— va yana shu vasiyatiga guvohlarni jalb qilmoqligi; 
— o‘zi bilan boshqa kishi orasida bo‘lgan muammosini yechib ketmoqligi; 
— ota-onasi, ustozlari va o‘ziga yaxshilik qilganlarni rozi qilmoqligi; 
— va bu safarida yordamni faqat Allohdan talab etmoqligi; 
 
Bundan tashqari safarida muhtoj bo‘ladigan narsalarni ham o‘rganishga harakat 
qilmoqligi lozim. 
 
Agar safar qiluvchi kishi g‘oziylik niyatida bo‘lsa, urush, da’vat va o‘lja haqida 
ma’lumotlarga ega bo‘lmoqligi lozim. Bundan tashqari urushda yengilish haromligi 
haqida ham bilmoqligi darkor. 
 
Agar safar qiluvchi kishi haj yoki umrani niyat qilsa, u haj amallarini o‘rganishi va o‘zi 
bilan birga shu haqdagi kitoblarni olmoqligi lozim. Shu singari g‘oziy va boshqalar ham 
kitob olmoqliklari kerak. 
 
Agar safar qiluvchi kishi savdogar bo‘lsa, oldi-sotdi ishlarida kerakli nar-salarni bilmoqligi 
va u savdoda nima qilsa — durust va nima qilsa — botil, nima halolu nima harom, nima 
mustahabu nima makruh, nima muboh va qaysi narsa boshqasidan afzalligi haqida 
bilmoqligi zarur. 
 
Agar safar qiluvchi kishi insonlardan uzlatta chekingan holda ibodatni iroda etsa, din 
ishlarida muhtoj bo‘lgan narsalaridan ta’lim olmoqligi kerak. 
 
Agar safar qiluvchi kishi ovni iroda qilsa, ov ahllari muhtoj bo‘ladigan narsadan ta’lim 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
145
olib, hayvonlarning va ovning qaysi biri halol va qay biri haromligi hamda uning pok 
bo‘lishiga nima shart qilingani yoki it, nayza ila o‘ldirilgan narsaning hukmi kabi 
narsalarni ham o‘rganmog‘i kerak. 
 
Agar safar qiluvchi kishi cho‘pon bo‘lsa, yuqorida aytilganidek, ana shu sohada muhtoj 
bo‘linadigan narsalarni bilmoqligi, hayvonlarga muloyim bo‘lmo-qligi va chorva egasining 
narsasini muhofaza qilmoqligi, agar tasodifiy holda biror hayvonni so‘yish lozim bo‘lib 
qolsa, egasining ruxsatini olmoqligi darkor. 
 
Agar safar qiladigan kishi bir podshohdan boshqa bir podshohga elchi sifati-da boradigan 
bo‘lsa, katta mansabdorlar bilan suhbat odoblarini va ular orasidagi muzokaralarga 
javob qaytarish yo‘llarini, ziyofat va hadyalarning qaysi biri halol-u qaysi biri haromligini 
bilishi va bundan tashqari ichidagi nar-salarini ustida ham bajarib, aldov, hiyla, nifoq 
kabi yomon illatlardan chetla-nishi, xiyonatga sabab bo‘ladigan narsalardan uzoq bo‘lishi 
lozim. 
 
Agar safar qiluvchi kishi ikki kishi orasidagi tijoratda ishchi yoki va-kil bo‘lsa, u ham 
o‘ziga kerakli narsalarni, ya’ni nimani sotish va nimani xarid qilish joiz yoki joiz emas, 
nimani tasarruf qilish joiz yoki joiz emas, guvohlikda shart qilingan va vojib bo‘lgan 
narsalar yoki guvohlikda shart qilinmagan va vojib bo‘lmagan narsalar, safardagi joiz 
yoki joiz bo‘lmagan narsalarni bilmog‘i kerak. Bundan tashqari safar qiluvchi kishi dengiz 
orqali safar qilishni iroda qilsa, dengizda ketayotganda nima qilsa, joizu nima qilsa, joiz 
emas — shulardan ham xabardor bo‘lmog‘i kerak. Yuqorida zikr qilingan narsalarning 
barchasi fiqh kitoblarida batafsil yozilgan. Bu kitobning maqsadi undagi xos zikrlarni 
bayon qilish bo‘lgani uchun kengroq keltirib o‘tirmadik.