Microsoft Word akram uzoqov mdh adabiyoti cyr ziyouz com

 
Низомий Ганжавий 
(Тахминан 1141-1202) 
 
Буюк озарбайжон шоири ва мутафаккири Илёс Юсуф ўғли 
Низомий-ганжавий Озарбайжоннинг ганжа шаҳрида ҳунурманд 
оиласида туғилди. Ўз даврининг илғор кишиси бўлган Низомий форс 
ва араб тилларини ўрганди, астрономия, математика, фалсафа ва 
медицина билан қизиқди. 
Низомийнинг “Хамса”си унинг номини бутун жаҳонга машҳур 
қилди. 
Ўттиз минг байтдан ташкил топган беш достонни Низомий-

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
41
Ганжавий қисқа муддат ичида (1179-1200) йиллар орасида яратди. 
Низомий-Ганжавий сарой шоири эмас эди. У шервоний 
шаҳзодаларнинг таклифини рад этиб, ўз боғида ижодий иш билан 
шуғулланди. Лекин Низомий “Маҳзан-ул асрор” достонини ҳам, 
ундан сўнг яратилган “Хусрав ва Ширин”, “Лайли ва Мажнун”, “Ҳафт 
пайкар” 
ва 
“Искандарнома” 
достонларини 
ҳам 
шервоний 
подшоларнинг топшириғи билан ижод этди. 
Достонлардан бирининг кириш қисмида Низомий ўз она 
тилиси – озарбайжон тилини яхши билгани ҳолда форс тилида ижод 
қилишга киришаётганлигини айтар экан, бу асарни ёзишга ундаган 
ҳукмдорнинг истагига ишора қилади. 
“Хамса”га кирган достонларда буюк шоир ўзининг 
гуманистик, адолатпарварлик ғояларини олға сурди. Унинг фикрича, 
марказлашган адолатли давлат мавжуд бўлгандагина халқнинг аҳволи 
енгиллашиши мумкин. Шу мақсадда Низомий бу достонларида 
адолатли подшо ва подшозодалар (Хусрав, Баҳром, Искандар) 
образларини яратишга уринди. 
Низомий “Маҳзан-ул асрор”да ҳам, “Хусрав ва Ширин”да ҳам 
деҳқон ва ҳунармандлар меҳнатини улуғлади. 
Низомий вафотидан сўнг унинг “Хамса”си Шарқ адабиёти 
тараққиётига кучли таъсир қилди. Ўзбек, тожик, озарбайжон, турк, 
туркман шоирларидан кўплари “Хамса” ёзишга киришдилар. 
Айниқса, Хусрав Деҳлавий, Алишер Навоий ва Абдураҳмон 
Жомийлар Низомий-Ганжавий анъаналарини ижодий давом эттириб, 
катта ютуқларни қўлга киритадилар.