Microsoft Word 7-Ma'ruza. Yig'ish-payvandlash texnologik jarayonini ishlab chiqish

3.
 
Yig’ish-payvandlash texnologik jarayonini tuzish talablari 
Yig’ish-payvandlash texnologik jarayonini tuzishda quyidagi talablar asosiy 
hisoblanadi: 

tayyorlanayotgan yig’ma birliklarning yig’ish aniqligi; 

yig’ishning eng kam davomiyligini ta’minlash; 

mehnat sharoitini maksimal yengillashtirish va ishning xavfsizligini ta’minlash. 
Asosiy detaliga bir yoki bir nechta boshqa detallar payvandlanadigan, mayda 
va nomurakkab yig’ma birliklarni tayyorlash texnologik jarayonida, odatda, 
maxsus yoki universal qurilmali statsionar payvandlash mashinalaridan 
foydalanish ko’zda tutiladi. Bu holda, payvandlash, odatda, detallarni ularda 
oldindan shtamplangan chuqurchalar, chiqiqlar, teshiklar va boshqalarga qayd 
qilish bilan bajariladi. Operatsiyalararo tashish aravachalar yoki yopiq konturli 
osma konveyerlar orqali bajariladi. 
O’rta o’lchamli yig’ma birliklarni tayyorlash texnologik jarayoni o’z ichiga 
dastlab, ularning tarkibiga kiruvchi mayda yig’ma birliklarni yig’ish ketma-
ketligini, so’ngra ularni osma payvandlash mashinalarida konduktorlarda va ko’p 
nuqtali payvandlash mashinalarida ketma-ket operatsiyalararo yig’ishni o’z ichiga 

---

oladi. Mayda va o’rta yig’ma birliklarni tayyorlashning eng zamonaviy texnologik 
jarayonlari zagotovkalarni uzatish va yig’ilgan mahsulotlarni yechib olishni 
avtomatlashtiruvchi robotlashgan texnologik komplekslarni qo’llash bilan amalga 
oshiriladi. 
Yirik yig’ma birliklarni, shuningdek, kuzovlarni yig’ish-payvandlash uchun, 
texnologik jarayonni quyidagicha tuzish xarakterlidir: alohida yig’ma birliklarni 
yig’ish-payvandlash; yirik yig’ma birliklarni kuzovga yig’ish. 
Yirik yig’ma birliklarni yig’ish-payvandlash texnologik jarayoni ikki usulda 
tuzilishi mumkin: 

yig’ish-payvandlash moslamasi (konduktori) ga yig’ma birlikga kiruvchi 
barcha detallarni birdaniga yuklash va ularni navbat bilan yig’ish, so’ngra 
yakuniy operatsiya – yaxlit konstruksiyani payvandlash bilan; 

yaxlit yig’ma birlikni birdaniga payvandlashning qiyinligi yoki ilojsizligi 
sharoitlarida konstruksiyani asta-sekin to’ldirib borish bilan. 
Birinchi usul bo’yicha, odatda, kuzovlar asoslari va abtobuslar kuzovlarining 
karkaslarini yig’ish-payvandlash bajariladi. 
Ikkinchi usul bo’yicha avtomobillar kuzovlari, eshiklari va yon devorlari 
(боковина) ni yig’ish-payvandlash texnologik jarayonlari tuziladi. 
Kuzovlarni 
yig’ish-payvandlash 
texnologik 
jarayoni 
darhol 
bikr 
konstruksiyani hosil qilish yoki dastlab yarimbikr konstruksiyani hosil qilish va 
keyinchalik uni bikr holatgacha yetkazishni ko’zda tutib tuziladi. Zamonaviy 
avtomobil korxonalarida, yirik seriyali va yalpi ishlab chiqarishda kuzovlarni 
yig’ish-payvandlash texnologik jarayoni dastlab yarimbikr konstruksiyani hosil 
qilishga mo’ljallab tashkil qilinadi. Uni hosil qilish uchun yig’ma birliklar ma’lum 
hajmda prixvatka qilinadi. Yig’ish, odatda, konduktorga yig’ilgan asos (pol) ni 
yotqizish bilan boshlanadi va so’ngra boshqa yig’ma birliklar ham yig’iladi. 
Yig’ish shunday tarzda o’tkaziladiki, bunda baza o’lchamini belgilab beruvchi 
birikma oxirida payvandlanadi. Bu ish oldingi operatsiyalarda yo’l qo’yilgan 
kamchiliklarni ushbu birikmada to’g’rilab yuborish uchun qilinadi. Oxirgi 
birikmalar, odatda, mingashtirib bajariladi.