Microsoft Word 2-Amaliy mashg'ulot

 (

כ

)

 - orqa qator, quyi-keng, qisman lablangan unlini ifoda qiladi. Shahar vashahar 

tipidagi shevalarda keng qo‘llanadi: כ l, כ sh, b  

כ L 

e  (e)

  -  old  qator,  o‘rta-keng,  lablanmagan  unlini  ifoda  qiladi,  barcha  o‘zbek 

shevalarida qo‘llanadi: el, bel, йel, kel. 

и  (u)

  -  old  qator,  yuqori-tor,  lablanmagan  unlini  ifoda  qiladi,  cho‘ziqroq  talaffuz 

qilinadi. Barcha o‘zbek shevalarida mavjud: иsh, bиl (Farg‘ona) 

ы(ы)

 - orqa qator, yuqori-tor, lablanmagan unlini ifoda qiladi,  cho‘ziqroq talaffuz 

qilinadi: qыz, qыйыq. Bu unli singarmonizmli o‘zbek shevalarida talaffuzda bor. 

---

ъ(ъ)

  -  indifferent,  shahar  shevalarida  tarixan  и  va  ы    unlilarining  birlashishi 

(konvergensiyasi)  natijasida  hosil  bo‘lgan  tovushai    ifoda  qiladi,  singarmonizmli 

shevalarda  и  unlisining  nisbatan  qisqa  talaffuz  qilinadigan  tovushni  bildiradi,  old 

qator, 

yuqori-tor, 

lablanmagan. 

Shahar 

shevalarida: 

bכrdъ,, 

kъrgъn; 

singarmonizmli shevalarda: keldъ, bъr. 

ь(ь)

  -  ы  unlisining  qisqa  talaffuz  qilinadigan  varianti,  orqa  qator,  yuqori-tor, 

lablanmagan unlini ifoda qiladi, faqat singarmonizmli shevalarda qo‘llanadi: bardь, 

tьg‘ьn, bьqьn.