Microsoft Word 2- maruza doc

 

---

Hayot faoliyat xavfsizligini taminlashni moliyalashtirish 

 

Tabiat  resurslaridan  intensiv  foydalanish  va  atrof  muhitini  ifloslantirish,  ilmiy-texnikaviy 

yangiliklarni  jamoat  ishlab  chiqarish  faoliyatining  barcha  sohalariga  tomonlariga  keng  joriy 

etish,  bozor  munosabatlarining  shaklllanishi  har  xil  tabiiy  (suv  bosishi,  er  ko`chishi,  tabiatdagi 

yong’inlar,  er  qimirlashlar  va  boshqalar),  biologik  (epidemiya,  epizootiyalar),  texnogen 

(yong’inlar,  portlashlar,  binolarning  qo`lashi,  radioaktiv  moddalarning  tarqalishi,  hayotni 

taminlash  sistemalaridagi  avariyalar),  ekologik  (atmosferani  anomal  ifloslanishi,  tuproqni 

sho`rlanishi,  erlarni  yalong’ochlanishi),  antropogen  (odamlarni  xato  ishlari  oqibatida)  va 

boshqalar bilan birga kuzatilmoqda. 

Ular og’ir iqtisodiy oqibatlarga (sanoat, qurilish, transport, yashash va kommunal xo`jalik 

sferalarida,  qishloq  xo`jaligida)  olib  kelmoqda.  Bu  o`z  navbatida  xavflardan  insonni 

himoyalashni  nafaqat  samarali  tadbirlarni  ishlab  chiqish  va  amalga  oshirishni  shu  bilan  birga 

hayot faoliyat xavfsizligini taminlashga ma`lum darajada mablag’ sarf etilishini taqoza etadi. 

Fan texnikaning revolyutsiyasi davrida ishlab chiqarishda erishilgan taraqqiyot har doim va 

xozir  ham  ishlab  chiqarish  muhitida  hayot  faoliyati  xavfsizligiga  salbiy  ta`sir  etuvchi  zararli 

xavfli omillar darajasini oshishi orqali kuzatilgan.  

Mamlakatimiz  hududida ko`plab yirik ishlab chiqarish korxonalari faoliyat ko`rsatmokda. 

Ularning ayrimlari atrof  muhit  va axoli uchun potentsiyal  xavf  hisoblanadi. Bu korxonalarning 

ba`zilaridagi  texnologiyalarning  nazorat  va  tartib  intizomni  past  darajasi  ishlab  chiqarish 

ko`rsatkichiga ham salbiy ta`sirini ko`rsatadi. Bular natijasida bu korxonalarga investetsiyalarni 

jalb  etish,  ishlab  chiqarish  vositalarini  yangilashda  muammolar  yuzaga  kelib  va  iqtisodiy  holat 

yanada  nochorlashadi.  Bu  kamchiliklarning  hammasi  ishchilar  mehnat  sharoitlarining 

yaxshilanmasligiga,  ularni  hayot  faoliyatiga  xavf  soladigan  ishlab  chiqarish  muhitini  ijobiy 

tomonga  o`zgarmasligiga  sabab  bo`ladi.  Bular  ishchilar  o`rtasida  ishlab  chiqarish 

jarohatlanishlarini, kasbiy kasalliklarini ko`paytiradi. 

Ishlab  chiqarish  korxonalarida  qayd  qilingan  kamchiliklarni  mavjudligi  ularda  avariya 

holatlarini keltirib chiqaradi. Bunda ishchilarni kasbiy mahoratlarini pastligi ham sabab bo`ladi. 

Statik ma`lumotlarning qayd etishicha ishlab chiqarishdagi avariyalarni 50 % dan ortig’i texnik 

xodimlarning noto`g’ri harakati natijasida sodir bo`ladi.  

Bu  avariyalarni  oqibatlarini  tugatish  korxona  va  davlat  iqtisodiga  katta  zarar  keltiradi. 

Masalan,  Rossiya  federatsiyasida  yuz  beradigan  har  xil  texnogen  avariyalarni  iqtisodiy 

oqibatlarini  tugatishga  davlat  yalpi  mahsulotining  1…2  %  mablag’i  sarflanar  va  uning 

ko`rsatgichini 4…5 % ga o`sish xavfi mavjud ekan. Bu mablag’ soglikni saqlash va atrof muhitni 

muhofazasiga ajratilagan umumiy mablag’dan yuqoriligi qayd etilgan.