Microsoft Word 13-атэ-лотин-маъруза doc

shatun va halqalar bilan birgalikdagi yig'masi. 
 
 
O'zak podshipniklarining diametral tirqishini tekshirish: 1-podshipnik qopqog'i, 2-nazorat plastinkasi 
 
Tirsakli val podshipniklaridagi tirqish nazorat qiluvchi jez plastinkalari yordamida 
aniqlanadi.  Moylangan  plastinka  ichqo'yma  va  val  bo'yni  orasiga  qo'yiladi  hamda 
dinamometrik  buragich  yordamida  qopqoq  boltlari  har  bir  dvigatel  uchun  belgilangan 
me'yoriy burovchi moment bilan tortiladi. Agar 0,025 mm li plastinka qo'yilganda tirsakli 
val juda bo'sh aylansa, bu holat tirqishning katta ekanligini ko'rsatadi. U holda tirsakli val 
bo'yni  orasiga  qalinligi  0,025  mm  bo'lgan  moylangan  plastinkalar  qo'yib  borilib,  tirsakli 
val  his  qiluvchi  kuch  bilan  aylanadigan  bo'lguncha  davom  ettiriladi  va  plastinkaning 
qalinligiga qarab, kerakli o'lchamdagi ichqo'yma tanlanadi.  
Tirsakli  val  bo'yinlarining  holati  tekshirilgach  (yuzada  yeyilish  va  tirnalish  izlari 
bo'lmasligi kerak), tanlangan ichqo'ymalar yuviladi, artiladi va motor moyi bilan moylanib 
joyiga o'rnatiladi. 
Tirsakli  valning  o'q  bo'yicha  siljishini  sozlash  ishlari  ko'p  dvigatellarda  tayanch 
shaybalarini  tanlash  yo'li  bilan  amalga  oshiriladi.  ZMZ-53  dvigatellarida  orqa  tayanch 
shaybasi  va  tirsakli  val  orasidagi  tirqish  0,075
¼
0,175  mm,  ZIL-130  dvigatellarida  esa 

---

 
35 
0,075
¼
0,245 mm ni tashkil etadi. VAZ dvigatellarida esa, siljish (0,08
¼
0,23 mm) yarim 
shaybalar  yordamida  sozlanadi.  Ekspluatatsiya  jarayonida  o'q  bo'yicha  siljish  kattalashib 
boradi,  shuning  uchun  JT  da  shayba  va  yarim  shaybalarning  qalinrog'i,  ya'ni  keyingi 
ta'mirlash o'lchamdagisi qo'yiladi.  
Hozirgi  vaqtda  ko'pgina  ATK  va  TXKS  larda  maxsus  ustaxonalar  bo'lib,  u  yerda 
tirsakli  va  gaz  taqsimlovchi  vallar  ta'mirlanadi.  Tirsakli  valning  yeyilgan  tayanch  va 
shatun o'rnatuvchi bo'yinlari hamda gaz taqsimlovchi valning tayanch bo'yinlari silliqlash 
jihozlari yordamida ta'mirlash o'lchamlariga keltiriladi. Silliqlashdan so'ng tirsakli va gaz 
taqsimlash valining bo'yinlari abraziv lentasi yoki GOI pastasi yordamida tozalanadi. Gaz 
taqsimlash valining yeyilgan mushtchalariga maxsus silliqlash jihozlari yordamida ishlov 
beriladi.  
Qaytarish uchun savollar 
1.
 
Motorni nazorat-qarov va umumiy diagnostika ishlari texnologiyasi. 
2.
 
Porshenni yuqori qismi germetikligi bo'yicha diagnozlash  
3.  KSHM  va  GTM  da  uchraydigan  asosiy  nosozliklar,  ularning  alomatlari  va  kelib  chiqish 
sabablari. 
4. KSHM va GTM bo'yicha bajariladigan TXK ishlarining mazmuni. 
5. KSHM va GTM bo'yicha bajariladigan JT ishlarining mazmuni.