Microsoft Word 127b2635c69e0ccce220d54f0a4d206a612d9bae85273c7ad237f9e445cb2da1

2-MAVZU. BYUDJET TIZIMI BYUDJETLARI 

1.  Byudjet tizimi byudjetlarining haqida tushuncha  

2.  Byudjet tizimi byudjetlarining prihsiplari 

3.  Byudjet tizimini boshqarish 

 

4.  Byudjet tizimi byudjetlarining haqida tushuncha  

Davlat  byudjeti,  uning  daromad  va  xarajatlari  jamiyatning  iqtisodiy 

kategoriyalari  bilan  chambarchas  bog‘liq.  Chunki  davlat  byudjeti  jamiyatda 

yaratilgan ijtimoiy mahsulot qiymatining taqsimlanish jarayonida o‘zining moddiy 

shakliga  ega  bo‘ladi.  Shuningdek,  professor  V.Rodionovaning  ta’biri  bilan 

aytganda  “Byudjet  munosabatlari  –  bu  jamiyat  iqtisodiy  tuzilishining  ajralmas 

qismidir;  uni  amal  qilishi  davlat  tomonidan  unga  tegishli  funktsiyalarni  bajarishi 

uchun  zaruriy  moddiy-moliyaviy  bazani  shakllantirish  bilan  ob’ektiv  ravishda 

aniqlanadi”

1

.  

Sodda shaklda byudjet bu hujjat yoki hujjatlar yig`indisi, ya’ni tashkilotning 

(oila,  korporatsiya,  hukumat)  moliyaviy  holati  va  kelgusi  rejalari,  ya’ni 

daromadlar,  xarajatlar  va  maqsad  hamda  natijalar  to`g`risidagi  ma’lumotlarni 

o`z ichiga oluvchi rejalar sifatida qaraladi. Tarixan, byudjet so`zi charm karmon, 

hamyon,  sumka  va  hamyonchadir.  Asosan,  inglizchada  bu  termin  hukumat 

ehtiyojlari va resurslarini Parlament bayonotiga Moliya Vaziri ko`tarib boradigan 

charm sumka sifatida tasvirlangan

2

. 

Byudjet  davlat  moliyasining  markaziy  bo’g’ini  bo’lishi  bilan  bir  qatorda 

moliya  tizimining  ham  asosini  tashkil  etadi.  Byudjetining  iqtisodiy  tuzilishi  va 

mazmuni bevosita davlatning funktsiya va majburiyatlaridan kelib chiqadi. Chunki 

davlat  jamiyatni  boshqarish  uchun  o’z  oldiga  bir  nechta  vazifalarni  qo’yadiki,  u