|
G’aznachilik organlari. G’aznachilik yuridik shaxs maqomiga ega bo’lgan,
Moliya Vazirligiga bo’ysunadigan davlat organi hisoblanadi. G’aznachilikning
Qorag’alpog’iston Respublikasi G’aznachilik Boshqarmasi, Toshkent shahar va
viloyatlar Boshqarmasi, shahar va tumanlarda G’aznachilik bo’limlari kabi hududiy
organlari faoliyat qiladi. G’aznachilikka O’zbekiston Respublikasi Moliya vaziri
o’rinbosari, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tayinlangan
Davlat G’aznachisi rahbarlik qiladi. G’aznachilikning hududiy organlari huquqiy
shaxs maqomiga ega emas. O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligining
buyrug’iga muvofiq G’aznachilikning hududiy organlari tuziladi va tugatiladi.
G’aznachilik organlarining xarajatlarini moliyalashtirish respublika byudjetidan
amalga oshiriladi.
G’aznachilik organlari – Moliya vazirligining konsolidatsiyalashgan byudjetning
kassa ijrosi uchun, davlat daromadlari va xarajatlari xisobini olib borilishi uchun, davlat
xarajatlariga moliyaviy resurslarning etarli bo’lishini ta’minlash uchun mas’ul bo’lgan
tarkibiy bo’lim xisoblanadi.
Islohotlar jarayonida byudjet tashkilotlari, yuridik shaxs maqomini olgan
tashkilotlar aniqlanadi. Har tomonlama axborot bilan ta’minlash uchun byudjet
tasnifidan foydalaniladi. G’aznachilikning Bosh Boshqarmasi byudjetni
shakllantiradi va barcha byudjet tashkilotlari faoliyatini boshqaradi. G’aznachilik
byudjetdan mablag’ oluvchilardan boshqarish funktsiyalarini tortib olmaydi,
byudjetning bajarilish jarayonini yaxshilash uchun ularni yanada kengroq
axborotlar bilan ta’minlaydi. Byudjet tasnifi bo’yicha berilgan xarajatlar
97
to’g’risidagi axborotlar butun yil bo’yi xarajatlar tendentsiyasini va xarajatlarni
amalga oshirish uchun qo’shimcha kerak bo’ladigan ehtiyojlarni aniqlashga
yordam beradi. G’aznachilikning faoliyat ko’rsatishi naqd pullarni to’g’ri va
samarali boshqarish yo’li bilan byudjetga ishonchni mustahkamlashga yordam
beradi. Darmomadlar rejasi bajarilmagan holatda boqimandalik muammosini
echishga harakat qiladi.
Xorijiy mamlakatlar tajribalari ko’rsatadiki, g’aznachilikning asosiy vazifalari
bir-biriga o’xshaydi:
1.
Davlat byudjetining kassali ijrosini amalga oshirish.
2.
Davlatning moliyaviy aktivlarini boshqarish.
3.
Davlat qarzlarini boshqarish.
4.
Davlatning moliyaviy resurslari hisob-kitobini yuritish, yig’ish,
ishlash, tahlil qilish tizimining faoliyat ko’rsatishini ta’minlash.
5.
Davlat moliyasining holati to’g’risida doimiy ravishda hisobotlarni
tayyorlash va taqdim qilish.
6.
Moliyaviy nazoratning qoidalarini va mexanizmlarini ishlab chiqish va
amaliyotga kiritish.
7.
Davlat moliyasi to’g’risidagi qonun hujjatlariga muvofiq Moliya
vazirligiga berilgan huquqlar doirasida byudjet tashkilotlari moliyaviy faoliyati
ustidan nazoratni amalga oshirish
26
.
G’aznachilikning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
Davlat byudjetinining kassa ijrosi, jumladan tushadigan daromadlarni turli
darajadagi byudjetlar o’rtasida taqsimlash, byudjetdan mablag’ oluvchilarning
xarajatlar smetalari ijrosi va Davlat byudjeti ijrosi to’g’risida hisobot tuzish;
Davlat byudjeti mablag’larini yagona g’aznachilik hisob raqami,
shuningdek tegishli byudjetlar daromadlari va xarajatlari o’rtasidagi kassa
26
Pulatov D.X., Nurmuxmedova B.I. “G’aznachilik” Darslik . – T.: Sano-standart, 2014y. – 372 b.
98
uzilishlarining oldini olishni ta’minlaydigan hududiy g’aznachilik hisob raqamlarini
joriy etish orqali boshqarish;
byudjet tashkilotlarining tovarlar etkazib beruvchilar (ishlarni bajaruvchilar,
xizmatlar ko’rsatuvchilar) bilan shartnomalarini, shuningdek Davlat byudjeti
mablag’lari hisobidan kapital qurilish bo’yicha buyurtmachilarning shartnomalari
xarajatlar smetasida ko’rsatilgan summalar va maqsadlarga qat’iy muvofiq ravishda
tuzilishi ustidan qattiq nazorat o’rnatish asosida mazkur shartnomalarni majburiy
ro’yxatdan o’tkazish tartibini joriy etish orqali byudjet tashkilotlarining maqsadga
nomuvofiq, asossiz xarajatlarining oldini olish;
byudjet tashkilotlarini, shu jumladan, mudofaa va xavfsizlik tuzilmalarini
moliyalashtirishga yo’naltiriladigan byudjet mablag’laridan foydalanishni
maqbullashtirish yuzasidan monitoring olib borish, bunda ular tomonidan
tuzilayotgan shartnomalarning sifati ta’minlanishini, ularning maqsadga
muvofiqligi va narx-navo echimini nazarda tutish hamda qoidaga ko’ra, vositachilik
xizmatlaridan voz kechish;
xarajatlar smetasi va ro’yxatga olingan shartnomalarda nazarda tutilgan
qat’iy summalar doirasida tovarlar etkazib beruvchilar (ishlarni bajaruvchilar,
xizmatlar ko’rsatuvchilar)ning bevosita hisob raqamlariga byudjetdan mablag’
oluvchilar nomidan va ularning topshirig’i bo’yicha to’lovlarni amalga oshirish
orqali to’lov intizomiga so’zsiz rioya etilishi ustidan ta’sirchan nazoratni
ta’minlash;
Davlat byudjeti g’azna ijrosining buxgalterlik hisobi va hisobotini yuritish,
Davlat byudjeti ijrosi haqida axborotlarni to’plash, qayta ishlash va tahlil qilish,
shuningdek O’zbekiston Respublikasining davlat ichki va tashqi qarzlariga xizmat
ko’rsatish, O’zbekiston Respublikasi kafolatlarini ijro etish.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
