Microsoft Word 127b2635c69e0ccce220d54f0a4d206a612d9bae85273c7ad237f9e445cb2da1

3.  III  guruh  xarajatlari  bo’yicha  moliyaviy  majburiyatlarni  ro’yxatdan 

o’tkazish va hisobga olish hamda xarajatlar to’lovi 

4.  IV  guruh  xarajatlari  bo’yicha  moliyaviy  majburiyatlarni  ro’yxatdan 

o’tkazish va hisobga olish hamda xarajatlar to’lovi 

 

1. Moliyaviy majburiyatning shakllanishi, maqsadi, xususiyatlari 

 

Moliyaviy  majburiyat  esa  ana  shu  shartnomaga  muvofiq  tovarlar  etkazib 

berilganidan  (ishlar  bajarilganidan,  xizmatlar  ko’rsatilganidan)  keyin  vujudga 

keladi.  Byudjet  Kodeksida  belgilab  qo’yilishicha,  “moliyaviy  majburiyatlar  – 

byudjet  tashkilotlarida  va  byudjet  mablag’lari  oluvchilarda  ularga  pul 

mablag’larini  o’tkazish  majburiyatini  yuklovchi  hujjatlar,  shu  jumladan  ijro 

hujjatlari asosida yuzaga keladigan majburiyatlar”

131

 hisoblanadi.  

Moliyaviy  majburiyatlarni  G’aznachilikda  ro’yxatga  olishdan  ko’zlangan 

asosiy  maqsad  -  qabul  qilingan  yuridik  majburiyatlar,  tasdiqlangan  byudjet  va 

xarajatlar  smetasi  ko’rsatkichlari  doirasida  xarajatlarni  amalga  oshirishni 

ta’minlash hamda byudjet tashkilotlarining kreditor qarzliklarini nazorat qilish.  

Moliyaviy  majburiyatning  yuzaga  kelishi  tegishli  hujjatlar  bilan  tasdiqlanishini 

talab  etadi.  Masalan,  tovarlar  etkazib  berilganligini  tasdiqlovchi  hujjat  bo’lgan 

schet-fakturalar, ishlar bajarilganligi yoki xizmatlar ko’rsatilganligini tasdiqlovchi 

qabul qilib olish-topshirish dalolatnomalari, ish haqi qaydnomalari (vedomostlar) 

va  boshqa  shu  kabi  hujjatlar.  Mazkur  hujjatlar  tegishli  vakolatga  ega  bo’lgan 

mas’ul shaxslar tomonidan imzolanishi va tashkilot muhri bilan tasdiqlanishi shart. 

 Moliyaviy  mavjburiyatlarning  shakllanishi  yuzasidan  nazariyotchi  olimlar  

o’z  fikrlarini  bildirganlar.  Po’latov  D.H.  tomonidan  –“Moliyaviy  majburiyatlar  - 

byudjet  tashkilotlarida  va  byudjetdan  mablag’  oluvchilarda  ularga  pul 

mablag’larini  o’tkazib  berish  majburiyatini  yuklovchi  hujjatlar,  shu  jumladan 

                               

131

 O’zbekiston Respublikasi Budjet Kodeksi. 3-modda. O’RQ-360-son.

 

---

443 

 

ijrohujjatlari  acocida  yuzaga  keladigan  majburiyatlar  bo’lib,  ular  qabul  qilingan 

yuridik  majburiyatlar  vaxarajatlarni  to’lash  uchun  berilgan  ruxcatnomalar 

doiracidahicobvaraq-fakturalari  hamda  moliyaviy  majburiyatlar  mavjudligini 

tacdiqlovchi  boshqahujjatlar  acocida  G’aznachilik  bo’linmalari  tomonidan  qabul 

qilinadi  hamda  ro’yxatdan  o’tkaziladi”

132

  deyilgan.  Kocimova  G.A.ning  fikricha, 

“Moliyaviy  majburiyat-  shartnomaga  muvofiq  tovarlar  etkazib  berilgan  (ishlar 

bajarilgan,  xizmatlar  ko’rcatilganidan)  keyin  vujudga  keladi.  Moliyaviy 

majburiyatning  yuzaga  kelishi  tegishli  hujjatlar  bilan  tacdiqlanishi  talab  etiladi. 

Macalan,  cchyot  fakturalar,  ishlar  bajarilganligi  yoki  xizmatlar  ko’rcatilganligini 

tacdiqlovchi olish-topshirish dalolatnomalari, ish xaki qaydnomalari (vedomoctlar) 

va  boshqa  shu  kabi  hujjatlardir”

133

.  Musaeva  A.I.ning  fikricha,  “Moliyaviy 

majburiyatlar  -  ish  haqi  va  unga  tenglashtirilgan  xarajatlar,  shuningdek  cud 

qarorlari  bo’yicha  to’lovlar,  yig’imlar,  badallar,  coliqlar  va  boshqa  majburiy 

to’lovlardan  tashqari,  oldin  tuzilgan  shartnomalar  va  yuridik  majburiyatlar  qabul 

qilinganligini tacdiqlovchi boshqa hujjatlar doiracida qabul qilinadi”

134

. 

  Moliyaviy majburiyatlar qabul qilingan yuridik majburiyatlar va xarajatlarni 

to’lash  uchun  berilgan  ruxsatnomalar  doirasida  hisobvaraq-fakturalari  hamda 

moliyaviy  majburiyatlar  mavjudligini  tasdiqlovchi  hujjatlar  asosida  g’aznachilik 

bo’linmalari tomonidan qabul qilinadi  hamda ro’yxatdan o’tkaziladi.    Birinchi  va 

ikkinchi  guruh  xarajatlari  bo’yicha  moliyaviy  majburiyatlar,  shuningdek  Byudjet 

Kodeksining  122-moddasi  o’ninchi  qismida  ko’rsatilgan  xarajatlar  yuridik 

majburiyatlarni  qabul  qilishga  doir  buyurtmalar  asosida  g’aznachilik  bo’linmalari 

tomonidan  ro’yxatdan  o’tkaziladi

135

.  Moliyaviy  majburiyatlarni  ro’yxatga  olish 

chog’ida  G’aznachilik  tomonidan  amalga  oshiriladigan  nazorat  quyidagilarni  o’z 

ichiga oladi (1-rasm): 

                               

132

Po’latov D.X. Davlat byudjetining g’azna ijroci. - T.: “Moliya”, 2016. – 288b.

 

133

Kasimova G.A. G’aznachilik. O’quv qo’llanma.-Toshkent.: Iqtisod-moliya. 2015.- 500 b. 165-bet

 

134

Musaeva  I.A.”Yuridik  va  moliyaviy  majburiyatlarni  ro’yxatgaolishning  umumiy  qoidari”  ma’ruza 

matn.2016y.4-bet.

 

135

 O’zbekiston Respublikasi Budjet Kodeksining 123-moddasi asosida

 

---

444 

 

 

1-rasm. Moliyaviy majburiyatlarni ro’yxatga olish chog’ida G’aznachilik 

tomonidan amalga oshiriladigan nazorat 

 

Amal  qilish  muddati  o’tgan  shartnomalar  bo’yicha  etkazib  berilgan  tovarlar 

(ko’rsatilgan  xizmatlar,  bajarilgan  ishlar)  haqini  to’lash  bo’yicha  moliyaviy 

majburiyatlarni  ro’yxatdan  o’tkazish  joriy  moliya  yili  doirasida,  hisobvaraq-

fakturalar  va  o’zaro  majburiyatlarni  solishtirish  dalolatnomasi  asosida  amalga 

oshiriladi.    Moliyaviy  majburiyatlar,  ish  haqi  va  unga  tenglashtirilgan  xarajatlar, 

shuningdek sud qarorlari bo’yicha to’lovlar, yig’imlar, badallar, soliqlar va boshqa 

majburiy  to’lovlardan  tashqari,  oldin  tuzilgan  shartnomalar  va  yuridik