|
2. “G’aznachilik” fanining predmeti, maqsad va vazifalari
O’zbekiston Respublikasida davlat moliyasini boshqarish tizimida olib
borilayotgan islohotlar, qator vazifalar bilan birgalikda, davlat byudjetining g’azna
ijrosiga bosqichma-bosqich o’tishni va uning faoliyat mexanizmlarini
takomillashtirishni nazarda tutadi. Bunda zamonaviy axborot texnologiyalari
yordamida davlat mablag’larining harakati to’g’risidagi ma’lumotlarni jamlash,
qayta ishlash, uzatish usullarini o’zlashtirish asosida davlat moliyasini
boshqarishning samarali usul va vositalarini shakllantirish va muvofiq holda
ishlashini ta’minlash zarur bo’ladi.
Mamlakatimizda davlat byudjetining g’azna ijrosini samarali tadbiq etishga
faqatgina barqaror rivojlanish ko’rsatkichlariga erishganimizdan keyingina
muvaffaq bo’lindi. O’zbekiston hukumati davlat moliyasini boshqarish tizimida
14
ham kengqamrovli islohotlarni muvaffaqiyatli amalga oshirib kelmoqda. Bu
islohotlarning ijobiy natijalarini davlat byudjeti g’azna ijrosining muvaffaqiyatli
joriy etilishida ko’rishimiz mumkin.
Davlat byudjetining g’azna ijrosi davlat byudjeti va davlat maqsadli
jamg’armalarining barcha daromadlarini, shuningdek, byudjet tashkilotlarining
byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha tushumlarini yagona g’azna hisobraqamga
jamlash va ularning barcha xarajatlarini shu hisobraqamdan amalga oshirishni
nazarda tutadi. Bu esa davlat byudjeti, byudjetdan tashqari fondlar, byudjet
tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag’lari, davlat qarzlari va ularga xizmat
ko’rsatish jarayonlarining tezkor nazoratini va monitoringini olib borish, davlat
mablag’larining samarali ishlatilishini ta’minlash, davlat moliyaviy resurslarining
harakati to’g’risida operativ tarzda ma’lumotlarni jamlash imkonini beradi.
Taraqqiyotimizning bugungi sharoitida mamlakatimiz iqtisodiyotida sodir
bo’layotgan tarkibiy o’zgarishlar, butun moliya tizimida, uning markaziy bo’g’ini
bo’lgan davlat moliyasida amalga oshirilayotgan islohotlar davlat moliyasini
boshqarish masalalarida muayyan bilim va ko’nikmalarga ega bo’lish zarurligini
talab qilmoqda. Bunday sharoitda nafaqat davlat moliyasi haqidagi ma’lum nazariy
bilimlarga ega bo’lgan, balki davlat byudjeti g’azna ijrosi jarayonlarida vujudga
keladigan holatlarni tushuna oladigan, byudjet ijrosi ishtirokchilari bo’lgan moliya
organlari, g’aznachilik bo’linmalari, byudjet tashkilotlari va byudjetdan mablag’
oluvchilar amaliy faoliyatini samarali tashkil qila oladigan, davlat mablag’larini
samarali boshqarishga qaratilgan boshqaruv qarorlarini qabul qila oladigan
zamonaviy mutaxassislar tayyorlash birinchi darajali ahamiyatga egadir. Shu
sababli davlat moliyasi uchun tashabbuskor, ijodiy fikrlaydigan mutaxassis
kadrlarni tayyorlashda byudjet-moliya va byudjetning g’azna ijrosi nazariyasi va
amaliyotini o’rganishga muhim o’rin beriladi.
“G’aznachilik” fanini o’qitishdan maqsad – talabalarga davlat byudjetining
g’azna ijrosi haqida nazariy bilimlar berish, ularda mamlakatda amalga
oshirilayotgan institutsional islohotlarning bugungi bosqichida davlat moliya
15
tizimida amalga oshirilayotgan o’zgarishlarning asosiy yo’nalishlari va
g’aznachilikning samarali faoliyatini ta’minlash bo’yicha asosiy ko’nikmalar hosil
qilish, g’aznachilikning tashkiliy tuzilmasi va uning ishlash mexanizmlarini
o’rganish, ularni nazariy, amaliy va metodologik jihatdan takomillashtirishdan
iborat.
Shuningdek, fanni o’rganishda talabalar davlat byudjeti g’azna ijrosini tashkil
etish va g’aznachilik faoliyati haqidagi yaxlit bilimlar tizimini shakllantirishda
g’aznachilik mexanizmlarining amal qilish xususiyatlarini, davlat byudjeti g’azna
ijrosining mohiyati va ahamiyati, g’aznachilik faoliyatining tashkiliy elementlarini
joriy etish bosqichlari, g’azna ijrosini tashkil etish xususiyatlari va tamoyillari,
g’aznachilik faoliyatining tashkiliy-huquqiy asoslari, uning amal qilish
mexanizmlari, milliy iqtisodiyotning rivojlanishida davlat byudjeti g’azna
ijrosining o’rni va ahamiyati kabi masalalarni o’rganadilar.
“G’aznachilik” fani zamonaviy sharoitda davlat byudjeti g’azna ijrosini
tashkil etishning nazariy asoslari, g’aznachilik faoliyatini tadbiq etish va
rivojlanish tarixi, samarali byudjet siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish
orqali byudjetning g’azna ijrosi mexanizmlaridan maqsadga muvofiq foydalanish
imkoniyatlari, davlat moliyasini boshqarish va davlat mablag’larining maqsadli
ishlatilishi ustidan ta’sirchan nazoratni tashkil qilish masalalarini o’rgatadi.
Ushbu maqsaddan kelib chiqqan holda mazkur fan o’z predmetini o’rganish
uchun quyidagi vazifalarni qo’yadi:
- g’aznachilik faoliyatining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va ahamiyatini
o’rganish;
- davlat byudjeti g’azna ijrosining amal qilish asoslarini o’rganish;
- g’aznachilik faoliyatini boshqarishning tashkiliy asoslarini o’rganish;
- davlat byudjeti daromadlarini g’aznachilik orqali shaklllantirish
mexanizmini o’rganish;
16
- davlat byudjeti xarajatlarini g’aznachilik orqali ijro etish va tarkibini
o’rganish;
- g’aznachilik organlari tomonidan amalga oshiriladigan nazorat tizimi
asoslarini o’rganish;
- g’aznachilik faoliyatini samarali yuritish yuzasidan xorij tajribalarini
o’rganish;
- davlat byudjeti g’azna ijrosini tadbiq etishning shart-sharoitlari, uning
afzalliklari va o’ziga xos xususiyatlarini o’rganish;
- davlat byudjeti g’azna ijrosining amal qilish mexanizmlarini
takomillashtirish va h.k.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
