Microsoft Word 127b2635c69e0ccce220d54f0a4d206a612d9bae85273c7ad237f9e445cb2da1

Ma’lumki,  byudjet  qurilishi  mamlakatning  davlat  byudjeti  va  byudjet 

tizimini, uning bo’g’inlari o’rtasidagi byudjetlararo munosabatlarni tashkil qilish 

shakllarini,  byudjet  tasnifini,  byudjet  tizimiga  kiradigan  barcha  darajadagi 

byudjetlar faoliyatining huquqiy asoslarini, byudjet mablag’larini shakllantirish va 

sarflashdagi tartib-qoidalar va boshqalarni belgilab beradi.

195

  

O’zbekiston  Respublikasi  Byudjet  Kodeksining  7-moddasida  qayd  etilgan 

byudjet  tizimining  yagonaligi  tamoyiliga  muvofiq, barcha  darajadagi  byudjetlarni 

shakllantirish va ijro etishda yagona byudjet tasnifi qo’llaniladi. Barcha darajadagi 

byudjetlarning  daromadlari  va  xarajatlari  tasniflash  ob’ektlariga  tegishli 

                               

195

 Steven M.Bragg -TREASURY MANAGEMENT The Practitioner’s Guide . John Wiley & Sons, Inc. 

2010 New Jersey 

 

---

681 

 

raqam(kod)lar  berish  bilan  guruhlanadi  hamda  tasnif  ko’rsatkichlari  doirasida 

shakllantiriladi va ijro etiladi. 

Byudjet  tasnifi  davlat  byudjeti  va  davlat  maqsadli  jamg’armalari  hamda 

ulardan mablag’ oluvchi tashkilotlarga qo’llaniladi hamda davlat byudjeti va davlat 

maqsadli  jamg’armalari  byudjetlarini  tuzish,  ko’rib  chiqish,  qabul  qilish  va  ijro 

qilish,  shuningdek  davlat  byudjeti  va  davlat  maqsadli  jamg’armalari  byudjetlari 

ijrosi to’g’risidagi hisobotlarni tayyorlash maqsadida foydalaniladi. 

Byudjet  tasnifi  O’zbekiston  Respublikasi  davlat  byudjeti,  davlat  maqsadli 

jamg’armalari  tuzilmasiga  kiruvchi  byudjetlar  daromadlari  va  xarajatlarini, 

shuningdek uning taqchilligini moliyalashtirish manbalarining guruhlanishi bo’lib, 

quyidagilarni o’z ichiga oladi: 

  davlat byudjeti daromadlarining tasnifi; 

  davlat  byudjeti  xarajatlarining  vazifa  jihatidan,  tashkiliy  va  iqtisodiy 

tasnifi; 

  davlat byudjeti taqchilligini moliyalashtirish manbalari tasnifi. 

Byudjet  tasnifi  davlat  byudjetini  tuzish,  ko’rib  chiqish, qabul  qilish  hamda 

ijro etish maqsadida byudjet ma’lumotlarini tizimga solish uchun foydalaniladi va 

byudjet ma’lumotlarining xalqaro tasnif tizimlarining aynan shunday ma’lumotlari 

bilan qiyoslanishini ta’minlaydi. 

Davlat  byudjeti  daromadlarining  tasnifi  barcha  darajadagi  byudjetlar 

daromadlari,  davlat  maqsadli  jamg’armalari  hamda  byudjet  tashkilotlarining 

byudjetdan tashqari daromadlarining guruhlanishidan iborat. 

25  koddan  iborat  bo’lgan  daromadlar  tasnifi  tuzilmasi  to’rt  qismli 

ko’rinishga ega: 

 

mablag’lar manbasi va byudjetlar darajasi tasnifi; 

 

daromadlar turi; 

 

hududiy tasnif. 

Daromadlar tasnifi tuzilmasi quyidagi ko’rinishga ega: 

 

---

682 

 

Mablag’lar manbasi 

va byudjetlar darajasi 

tasnifi 

Daromadlar turi 

Tashkiliy 

tasnif 

Hududiy tasnif 

 

Davlat moliyasini boshqarishning axborot tizimi (DMBAT) tatbiq etilguniga 

qadar  O’zbekiston  Respublikasi  Davlat  byudjeti  ijrosi  to’g’risidagi  hisobotni 

tuzishda faqatgina “Daromadlar turi” kodi qo’llaniladi. 

Xarajatlar  tasnifi.  Davlat  byudjeti,  davlat  maqsadli  va  boshqa  byudjetdan 

tashqari  jamg’armalar  xarajatlari  tasnifi  barcha  byudjet  darajalari  xarajatlari 

guruhlanishini o’zida ifodalaydi  hamda davlat  boshqaruvi  va  mahalliy  o’zini o’zi 

boshqarish  sektori  birliklari  asosiy  funktsiyalarini  bajarishga,  ijtimoiy-iqtisodiy 

vazifalarni hal qilishga byudjet mablag’larining yo’naltirilishini aks ettiradi. 

Xarajatlar tasnifi quyidagilardan iborat: 

  mablag’lar manbasi va byudjetlar darajasi tasnifi; 

  hududiy tasnif; 

  xarajatlarning vazifa jihatidan tasnifi; 

  xarajatlarning iqtisodiy tasnifi; 

  xarajatlarning iqtisodiy tasnifi (xarajatlar guruhi bo’yicha);  

  tashkiliy tasnif; 

Xarajatlar tasnifi tuzilmasi quyidagi ko’rinishga ega: 

 

Mablag’lar 

manbasi 

va 

byudjetlar 

darajasi tasnifi 

Xarajatlarning 

vazifa jihatdan 

tasnifi 

Tashkiliy tasnif 

Xarajatlarning 

iqtisodiy tasnifi 

Hududiy 

tasnif 

 

 

 

 

 

 

         DMBAT  to’liq  tatbiq  etilguniga  qadar  xarajatlar  smetasini  va  xarajatlar 

smetasi  ijrosi  to’g’risidagi  hisobotni  (davlat  byudjeti  ijrosi  to’g’risidagi  hisobotni 

qo’shgan  holda)  tuzishda  “Xarajatlarning  vazifa  jihatdan  tasnifi”,  “Tashkiliy 

tasnif” va “Xarajatlarning iqtisodiy tasnifi” kodlari qo’llaniladi. 

---

683 

 

      G’aznachilik  tizimi  samarali  faoliyat  qilishi  uchun  byudjet  daromadlari  va 

xarajatlarining mukammal ishlab chiqilgan funktsional va iqtisodiy tasnifi bo’lishi 

lozim.  Davlat  mablag’lari  bilan  amalga  oshiriladigan  operatsiyalarning 

buxgalteriya  hisobini  bank  tizimidan  G’aznachilikka  o’tkazilishi  bilan  barcha 

operatsiyalar  yagona  G’aznachilik  tizimining  Bosh  kitobida  aks  ettiriladi.  Bunda 

konsolidatsiyalashgan  byudjetni  ijro  etishda,  davlat  moliyasi  bilan  amalga 

oshiriladigan  barcha  jarayonlarni  o’z  vaqtida  va  aniq  hisobini  yuritishda 

G’aznachilikning  hisob-kitob  schyotlari  byudjet  daromadlari  va  xarajatlarining 

tasniflash  tizimiga  mos  kelishi  kerak  bo’ladi.  Bundan  tashqari,  G’aznachilikning 

ma’lumotlar bazasida barcha ma’lumotlar byudjet tasnifiga asosan guruhlanadi.