Microsoft Word 12 Foydalanilgan adabiyotlar

asosiy bo’g’inlami o’zida mujassamlashtirdi: 
- O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy sudi; 
- O’zbekiston Respublikasining Oliy sudi; 
- viloyat, tuman, shahar sudlari va harbiy sudlar; 
- O’zbekiston Respublikasining Bosh prokuraturasi; 
- advokatura; 
- Ichki ishlar vazirligi; 
- Adliya vazirligi; 
- Bojxona qo’mitasi. 
O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  XXII  bobi  “O’zbekiston  Respublikasining 
sud hokimiyati” deb nomlanadi. Unda sud hokimiyatining mustaqilligi, sud tizimi, sudlami tashkil 
etish va ular faoliyatining konstitutsiyaviy prinsiplari hamda sud hokimiyati faoliyati bilan bog’liq 
asosiy  qoidalar belgilab  qo’yildi. Sud hokimiyati to’g’risidagi konstitutsiyaviy  normalar bir qator 
tarmoq  qonunlarida  rivojlantirilgan  bo’lib,  jumladan,  O’zbekiston  Respublikasining  “Sudlar 
to’g’risida”gi  Qonuni  2-moddasida  sudning  vazifalari  belgilab  qo’yilgan.  Mazkur  normaga  ko’ra 
“O’zbekiston  Respublikasida  sud  O’zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  va  boshqa 
qonunlarida, inson huquqlari to’g’risidagi xalqaro hujjatlarda e’ion qilingan fuqarolarning huquq va 
erkinliklari,  korxonalar,  muassasalar  va  tashkilotlaming  huquqlari  hamda  qonun  bilan 
qo’riqlanadigan manfaatlari sud yo’li bilan himoya qilinadi. Sudning faoliyati qonun ustuvorligini, 
ijtimoiy adolatni, fuqarolar tinchligi va totuvligini ta’minlashga qaratilgandir”. 
Barcha.rivojlangan mamlakatlarda bo’lganidek, mamlakatda konstitutsiyaviy nazorat qilish 
vazifasini  Konstitutsiyaviy  sud  amalga  oshiradi.  Ushbu  sud  qonun  chiqaruvchi  va  ijro  etuvchi 
hokimiyatlaming  hujjatlari  Konstitutsiyaga  qanchalik  mosligiga  doir  ishlami  ko’rganida  va 
xulosalar berganida faqat O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining normalariga rioya qilganligi 
uchun umumiy va xo’jalik yurisdiksiya sudlaridan farq qiladi. 
Huquqiy  davlatning  asosiy  belgisi,  shuningdek,  rivojlanishning  “O’zbek  modeli”ning 
beshta asosiy prinsiplaridan biri - bu qonun ustuvorligidir. Konstitutsiya har bir davlatning Asosiy 
qonuni bo’lgani uchun birinchi navbatda unga amal qilishni ta’minlash lozim. Bu jarayonda asosiy 
vosita  konstitutsiyaviy  nazorat  bo’lib,  uni  Konstitutsiyaviy  sud  amalga  oshiradi.  Bu  organning 
faoliyatini  Konstitutsiya  va  “O’zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyaviy  sudi  to’g’risida”gi 

---

96 
qonun  muvofiqlashtiradi.  Konstitutsiyaviy  sud  Prezidentning  Konstitutsiyaviy  sud  raisi,  rais 
o’rinbosari, beshta mazkur sud a’zosidan (ulardan bittasi Qoraqalpog’istondan) iborat taqdim etgan 
tarkibda Oliy Majlis Senati tomonidan saylanadi. 
Konstitutsiyaviy sud o’zining tashkil topgan kun - 1995-yilning dekabridan boshlab qonun 
chiqaruvchi  va  ijroiya  hokimiyatlar  aktlarining  konstitutsiyaviyligi,  ya’ni  qonunlar,  Oliy  Majlis 
palatalari  qarorlari,  Prezident  farmonlari,  hukumat  va  mahalliy  davlat  hokimiyati  organlari 
qarorlarining,  mamlakatimizning  davlatlararo  shartnomalardagi  boshqa  majburiyatlarining 
Konstitutsiyaga  muvofiq  kelishini  aniqlaydi.  Bu  ishlami  ko’rib  chiqish  natijasi  sifatida 
Konstitutsiyaviy sud o’zining tegishli qarorini qabul qiladi. 
Konstitutsiyaviy sudda qonunchilikda bir-biriga muvofiq kelmaydigan huquqiy me’yorlar 
mavjud bo’lsa, ulami aniqlashga doir faoliyat olib boradi. Bu kabi holatlarda u o’zining qonunchilik 
tashabbusi  huquqidan  foydalanib,  Oliy  Majlis  Qonunchilik  palatasiga  qonun  loyihalarini  kiritadi. 
Undan tashqari, Konstitutsiyaviy sud Konstitutsiya va qonunlar me’yorlarining rasmiy sharhlarini, 
Qoraqalpog’iston  Konstitutsiyasini  O’zbekiston  Asosiy  qonuniga  va  Qoraqalpog’iston 
qonunlarining O’zbekiston qonunlariga muvofiq kelishi yoki kelmasligiga doir xulosalar beradi. 
Konstitutsiyaviy  sudning  qarorlari  barcha  davlat  hokimiyati  va  boshqaruv  organlari, 
shuningdek, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar hamda jamoat birlashmalari, mansabdor shaxslar 
va fuqarolar uchun majburiydir. 
Konstitutsiyaviy sudning normativ va boshqa hujjatlami, ularning nusxalarini taqdim etish 
to’g’risidagi, qarab chiqilayotgan masalalar yuzasidan tushuntirish va maslahatlar berish xususidagi 
talablari ular yuborilgan organlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun majburiydir. 
Konstitutsiyaviy  sud  o’z  vakolatlarini  amalga  oshirishda  avvalambor  qonunchilikning 
asosiy maqsadi bo’lgan inson huquq va erkinliklarining ustuvorligidan kelib chiqadi. O’zbekiston 
Respublikasi  Konstitutsiyasiga  sodiqlik,  mustaqillik,  kollegiallik,  oshkoralik  va  sudyalar 
huquqlarining  tengligi  Konstitutsiyaviy  sud  faoliyatining  asosiy  prinsiplaridir.  Sud  tizimining 
bo’g’ini  -  O’zbekiston  Respublikasining  milliy-  davlat  va  ma’muriy-hududiy  tuzilishiga  muvofiq 
tashkil  etilgan,  bir  xil  vakolatlarga  ega  bo’lgan  bir  turdagi  sudlaming  majmuasidir.  O’zbekiston 
Respublikasi  Konstitutsiyasining  110-moddasiga  binoan  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi 
fuqarolik,  jinoiy  va  ma’muriy  sud  ishlarini  yuritish  sohasida  sud  hokimiyatining  oliy  organi 
hisoblanadi.  Ta’kidlash  lozimki,  Oliy  sud  faqat  umumiy  yurisdiksiya  sudlarining  kichik  tizimida 
oliy  sudlov  organi  deb  e’tirof  etiladi.  U  tomonidan  qabul  qilingan  hujjatlar  qafiy  va  O’zbekiston 
Respublikasining barcha hududida bajarilishi majburiydir. 
O’zbekiston Respublikasining “Sudlar to’g’risida”gi Qonuni 13- moddasiga muvofiq Oliy 
sud uchta alohida protsessual xususiyatlarga egadir.