Microsoft Word àñîñèéòåõ10. doc

Bug`larni kondensatsiyalash 
Kimyoviy texnologiyada bug`larni suv yoki sovuq havo yordamida sovitish yo׳li bilan 
kondensatsiyalash keng ishlatiladi. Bug`larni kondensatsiyalashdan bug`latish, vakuum-quritish va 
boshqa jarayonlarda siyraklanish (yoki vakuum) hosil qilish uchun foydalaniladi. 
Kondensatsiyalanishi lozim bo׳lgan bug`lar tegishli qurilmadan chiqarilib, kondensatorga beriladi. 
Kondensatorda bug` suv yoki havo yordamida kondensatsiyalanadi. Bug`ning 
kondensatsiyalanishidan hosil bo׳lgan kondensatning hajmi bug`ning hajmiga nisbatan taxminan 
ming marta kichik, shu sababli kondensatorda siyraklanish paydo bo׳ladi. 
Kondensatorning ish hajmida, bug`ning kondensatsiyalanishi bilan birgalikda, havo va 
kondensatsiyalanmaydigan gazlar yig`ilib qoladi. Natijada kondensatsiyalanmagan gazlarning 
parsial bosimi ortib boradi, bu narsa o׳z navbatida qurilmadagi vakuumni kamaytiradi. Shu sababli 
vakuumning qiymatini ma’lum darajada ushlab turish uchun kondensatordan kondensatsiyalanmay 
qolgan gazlarni uzluksiz ravishda so׳rib olib turish kerak. Bu vazifa vakuum nasos yordamida 
amalga oshiriladi. 
Sovitish usuliga ko׳ra aralashtiruvchi va yuzali kondensatorlar mavjud. Aralashtiruvchi 
kondensatorlarda bug` va sovituvchi suv o׳zaro to׳g`ridan-to׳g`ri aralashadi, hosil bo׳lgan kondensat 
esa suv bilan qo׳shilib ketadi. Agar kondensatsiyalanishi lozim bo׳lgan bug` qimmatbaho bo׳lmasa, 
bunda jarayon aralashtiruvchi kondensatorlarda olib boriladi. Issiqlik almashinishini yaxshilash 
uchun sovituvchi suv sochib (purkab) beriladi, natijada suv va bug` o׳rtasidagi kontakt yuza ortadi. 
Qurilmadan suv, kondensat va kondensatsiyalanmay qolgan gazlarni chiqarish usuliga ko׳ra ho׳l va 
quruq aralashtiruvchi kondensatorlar bo׳ladi. Xo׳l kondensatorlardan suv, kondensat va gazlar bitta 
maxsus vakuum-nasos yordamida chiqarib tashlanadi. Quruq (yoki barometrik) kondensatorlardan 
suv va kondensat birgalikda o׳z oqimi bilan chiqib ketadi, gazlar esa quruq vakuum-nasos 
yordamida so׳rib olinadi. 
Yuzali kondensatorlarda bug` va sovituvchi agent (suv yoki havo) o׳rtasidagi issiqlik almashinish 
jarayoni devor orqali amalga oshiriladi. Bunday qurilmalarda bug`larning kondensatsiyalanishi 
sovitilib turiladigan quvurlarning tashqi yoki ichki yuzalarida yuz beradi. Hosil bo׳lgan kondensat 
va sovituvchi agent qurilmadan alohida-alohida chiqariladi. Agar kondensat ishlab chiqarish 
ahamiyatiga ega bo׳lsa, u qaytadan ishlatilishi mumkin. 
Bu erda: D— kondensatorga kirayotgan qizdirilgan bug`ning miqdori, kg/s; H— bug`ning 
entalpiyasi, J/kg; 
б
t
 — kirayotgan bug`ning harorati, K; 
тўй
t
. — 
bug`ning to׳yinish 
(kondensatsiyalanish) harorati, K; 
K
t
 — qurilmadan chiqayotgan kondensatornining harorati, K; 
б
C
 

---

 
180
 
— qizdirilgan bug`ning issiqlik sig`imi, J/(kg ); 
K
C
— 
kondensatning issiqlik sig`imi, J/(kg • K); r— 
bug`ning kondensatsiyalanish issiqligi (suyuqlikning bug`lanish issiqligi), J/kg; W — sovitish uchun 
berilayotgan suvning miqdori, kg/s; 
сб
t   —
 suvning boshlang`ich harorati, K; 
сo
t
 — suvning oxirgi harorati, K; 
c
C
-suvning solishtirma 
issiqlik sig`imi, J/(kg- K); 
й
Q
-atrof-muhitga sarflangan issiqlik. 
Kondensatsiyalanish jarayoni uchun issiqlik balansi quyidagi tenglik bilan ifodalanadi:       
                         
й
сo
c
k
k
сб
c
Q
t
WC
t
DC
t
WC
DH
+
+
=
+
.
                                             (20.9) 
Oxirgi tenglikdan sovituvchi suvning sarfini aniqlash mumkin: 
(
)
(
)
сб
сo
C
й
K
K
t
t
C
Q
t
HC
D
W
−
−
=