|
Amaliy topshiriqlar.
Topshiriq. Qishloq xo’jalik korxonalarida yer va suvdan foydalanish samaradorligini oshirish yo’llarini quyida berilgan jadvalda aks etiring.
1-jadval
Yer va suvdan foydalanish samaradorligi
Topshiriq. Fermer xo’jaliklariga yer uchaskalarini uzoq muddatga berish tartibi qanday amalga oshiriladi.
Topshiriq. Paxta va g’allachilikka ixtisoslashgan fermer xo’jaliklariga o’rtacha 1 ta fermer xo’jaligiga qanchadan yer maydoni to’g’ri kelishi hisoblang.
2-jadval Paxta va g’allachilikka ixtisoslashgan fermer xo’jaliklari to’g’risida ma’lumot
№
|
Hududlar nomi
|
2009 yil
|
Yiriklashtirilgandan keyin
|
Fermer
xo’jalik lari soni, ming
|
Ajratil
gan umumiy yer maydoni, ming gektar
|
O’rtacha
1 ta fermerga yer mayd., ga
|
Soni,
ming
|
Yer
maydoni, ming gektar
|
O’rtacha 1ta fermerga yer mayd., ga
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
1
|
Qoraqalpog’iston
Respubliksi
|
6,6
|
461,7
|
|
3,0
|
461,7
|
|
2
|
Andijon
|
6,5
|
204,8
|
|
3,4
|
206,3
|
|
3
|
Buxoro
|
7,9
|
360,7
|
|
3,6
|
534,8
|
|
4
|
Jizzax
|
12,5
|
423,7
|
|
5,4
|
452,9
|
|
5
|
Qashqadaryo
|
21,1
|
698,3
|
|
6,9
|
701,3
|
|
6
|
Navoiy
|
3,7
|
136,9
|
|
1,7
|
139,3
|
|
7
|
Namangan
|
5,8
|
228,1
|
|
3,1
|
233,7
|
|
8
|
Samarqand
|
9,9
|
384
|
|
4,6
|
389,8
|
|
9
|
Sirdaryo
|
6,5
|
222,5
|
|
3,1
|
222,5
|
|
10
|
Surxondaryo
|
7,2
|
321,7
|
|
3,2
|
325,3
|
|
11
|
Toshkent
|
5,4
|
223,1
|
|
2,8
|
240,9
|
|
12
|
Farg’ona
|
9,4
|
272,5
|
|
3,9
|
272,5
|
|
13
|
Xorazm
|
9,3
|
198,8
|
|
2,3
|
208,5
|
|
Topshiriq. Qishloq xo’jaligi suv olishi va undan foydalanish bo’yicha rejalashtirish va shartnomaviy munosabatlarni amalga oshirishda irrigasiya va birlamchi suvdan foydalanuvchilarning xuquq va majburiyatlarini yozib oling.
Shartnomaga asosan irrigasiya tizimi boshqarmalarining majburiyatlari:
Suvdan foydalanish rejasiga asosan ajratilgan limit hajmi miqdorida suvni o’z vaqtida yetkazish
Suv beriladigan joylarni suvni o’lchash vositalari bilan jixozlash va ularni shaxodatlash
Manbada suv kamaygan xolda suvdan navbatlab foydalanish va uni iqtisod qilish chora ta’dbirlarini ko’rish
Iste’molchining vakolatli shaxsi bilan suv beriladigan joylarda suvning oldi-berdisini yuritish
Iste’molchining xo’jalik ichki sug’orish tarmog’idagi suv o’lchash vositalarini shaxodatlashni tashkil etish
Birlamchi suvdan foydalanuvchilarning majburiyatlari:
Ajratilgan limitga muvofiq suvdan belgilangan maqsadlarda foydalanish, ekin maydonlaridan va sug’orish tarmoqlaridan suvni bexuda tashlab yuborishga yo’l qo’ymaslik
Xududidagi barcha suvdan foydalanuvchilarning suv ta’minotini ichki shartnoma asosida amalga oshirish
Ikkilamchi suvdan foydalanuvchilarning suvdan foydalanish rejalarini ishlab chiqish, ITB tomonidan belgilangan limit doirasida ularning suv limitini belgilash va ajratilgan suvni ularga yetkazish
Sug’orish tarmog’i, ulardagi inshootlar va suv o’lchash vositalarini o’z vaqtida ta’mirlash va boshqalar
Магистрал каналлар (тизимлар) ёки алоҳида йирик сув хўжалиги ташкилоти
Ирригация тизими бошқармаси
Бирламчи сувдан фойдалану вчилар (СИУ ва бошқалар)
Иккиламчи сувдан фойдаланувчи лар (фермер ва деҳқон хўжаликлари)
Topshiriq. Ushbu berilgan jadvalning 4-ustunini xisoblang va xulosangizni bering.
3-jadval
O’zbekiston Respublikasining ustki suv resurslari
№
|
Havza-daryo
|
O’rtacha ko’p yillik
hajmi, km3
|
Jamiga nisbatan,
%
|
1
|
2
|
3
|
4
|
I
|
Amurdaryo suv havzasi
|
1
|
Surxandaryo
|
3,26
|
|
|
2
|
Qashqadaryo
|
1,06
|
|
|
3
|
Zarafshon
|
0,51
|
|
|
|
Jami:
|
4,82
|
100
|
|
II
|
Sirdaryo suv havzasi
|
1
|
Farg’ona vodiysining Kichik
daryolari
|
1,50
|
|
|
2
|
O’rta oqim daryolari
|
0,36
|
|
|
3
|
Chirchik, Angren
|
4,79
|
|
|
|
Jami:
|
6,65
|
100
|
|
|
Jami Amurdaryo va Sirdaryo
havzasi
|
11,47
|
|
100
|
topshiriq. O’zbekiston Respublikasida suv resurslari boshqaruvi tizmini chizib oling va ixoh bering.
Quyidagi tushunchalarga izoh yozing.
yer resurslari
suv resurslari
yer va suv islohatlarining asosiy yo’nalishlari
Qo’shimcha topshiriq:
O’zbekiston qishloq xo’jaligi uchun kerakli yer va suv resurslariga bo’lgan talabni aniqlang. Suv resurslarining shakllanish manbalari bo’yicha xulosalar chiqaring va suv resurslari muammolarini qanday hal qilish lozimligiga doir fikringizni mushohada qiling. Qishloq xo’jaligida suv resurslaridan foydalanish bo’yicha xorijiy mamlakatlar tajribalari haqida fikrlaringizni bayon qiling.
Foydalaniladigan saytlar: www.yedu.uz, www.yers.usda.gov, www.ziyo.net, www.osu.yedu, www.wur.nl, www.google.uz, www.usda.gov, www.imf.org, www.mcye.be, www.yednetca.org, www.uz, www.uzreport.uz, www.referat.uz, www.iguzar.com
Topshiriqlarning talabalar tomonidan bajarilishi nazorat qilish va yo’l-yo’riqlar berish.
Topshiriqlarni yechishning asosiy natijalari bo’yicha xulosa va takliflar.
Savol-javoblar.
Yer va suv resurslarining qishloq xo’jaligini rivojlantirishda tutgan o’rni nima bilan belgilanadi?
O’zbekistonda qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yer resurslari holatini qanday baholaysiz?
Mamlakatimizda foydalaniladigan suv resurslari qanday manbalar hisobiga shakllanadi?
Yer va suv islohotlarining asosiy yo’nalishlari qaysilar?
“Yer Kodeksi”ning mohiyati va ahamiyati nimalarda o’z aksini topadi?
Uyga vazifa.
O’tilgan mavzuni o’qib chiqing.
Mavzu bo’yicha test va krossvordlar tuzing.
Berilgan tushunchalarga izohlar yozing.
4-MAShG’ULOT. Agrar islohotlarni amalga oshirish mexanzmlari va omillari.
Darsning maqsadi: Agrar siyosat, oziq-ovqat xavfsizligi to`g`risida tushuncha, ularning holati va rivojlantirish darajasi. Agrar siyosatni amalga oshirish mexanizmlarini takomillashtirish va bozor munosabatlarini shakllantirish bosqichlari. Agrosanoat majmui sohalarida iqtisodiy va huququy munosabatlar. Oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish sohasi, uni rivojlantirish yo`llari. Qayta ishlash, tayyorlov va sotish tizimidagi korxonalar hamda ularni rivojlantirish yo`llari. Ijtimoiy soha ob`ektlari va ularni rivojlantirish yo`llari. Agrar siyosat jarayonida agorsanoat majmuasining sohalari o`rtasida kooperatsiya munosabatlarini shakllantirish va rivojlantirish. Agrosanoat majmuini rivojlantirish istiqbollarini o’rganish.
Darsning rejasi:
Agrar islohotlar, oziq-ovqat xavfsizligi, ularning holati va rivojlanish darajasi. Agrar islohotlarni amalga oshirish mexanizmlari;
Agrasanoat majmuasi sohalarida iqtisodiy va huquqiy munosabatlar;
Oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish sohasi, uni rivojlantirish yo`llari;
Qayta ishlash, tayyorlash va sotish tizimidagi korxonalar hamda ularni rivojlantirish yo`llari;
Ijtimoiy soha ob`ektlari va ularni rivojlantirish yo`llari.
Agrar islohotlar jarayonida agrosanoat majmuasining sohalari o`rtasida kooperatsiya va integratsiya munosabatlarni shakillantirish va rivojlantirish. Agrosanoat majmuasini rivojlantirish istiqbollari. Agrar islohotlarni amalga oshirish mehanizmlarini takomillshtirish.
Darsning ta’minoti:
Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; X1; X2; X3; X4; X5; X6; X7; X8;
X9; X10; X11 Internet saytlari.
Darsning borishi:
Talabalarga mustaqil ishlash uchun topshiriqlar:
Do'stlaringiz bilan baham: |
