Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

Meva-sabzavotlarning  katta-kichikligi.  Bu  koʻrsatkich  baʻzi  bir  mevalar  va  sabzavotlar 
uchun uzunlik oʻlchov birliklarida va baʻzi birlari uchun esa massa oʻlchov birliklarida ifodalanadi. 
Masalan bodringlar uchun bu koʻrsatkichni aniqlaganda standart talabi boʻyicha bodringning 
uzunligi  (sm  hisobida)  asos  qilib  olinsa,  olma,  nok  va  shu  singari  mevalarda  esa  meva  katta 
kesimining  diametri  asos  qilib  olinadi.  Karam  boshlari  uchun  bu  koʻrsatkich  massa  oʻlchov 
birliklarida oʻrnatiladi(bir bosh karamning massasi necha kg dan kam boʻlmasligiga qarab). Karam 
sabzavotlarida karam boshining massasi boshqa oʻlchamlariga qaraganda sifatini aniqroq ifodalaydi, 
chunki karamning isteʻmol qiymati va saqlanuvchanligi karam boshining zichligiga koʻp darajada 
bogʻliqdir. Zich boʻlmagan karam boshlari zich karam boshlariga qaraganda mexanik jarohatlarga 
kam bardoshli boʻlib, ular mikrobiologik kasalliklarga ham tezroq chalinadi. Bunday karamlarda bir 
tomondan  chirish  kasalligi  hisobiga  nobudgarchilik  vujudga  kelsa,  ikkinchi  tomondan  koʻproq 
suvning bugʻlanishi natijasida massasi va ozuqaviy qiymati ham kamayadi. 
Yongʻoqlarning massasiga qarab esa ularda qanchalik darajada magʻzi yaxshi rivojlanmagan 
va  puch  yongʻoqlar  borligi  haqida  maʻlumotga  ega  boʻlish  mumkin.  Meva  va  sabzavotlarning 
oʻlchamlarining  meʻyorlaridan  kichik  boʻlishi  ularda  ozuqaviy  moddalar  toʻla  sintez  boʻlib 
ulgurmaganidan  dalolat  berib,  ularda  isteʻmolga  yaroqli  qismlarning  hissasi  ham  birmuncha 
kamligidan dalolat beradi.  
Baʻzi  sabzavotlarda  (ildizmevali  sabzavotlar,  bodring)  oʻlchamlarining  meʻyordagidan  katta 
boʻlishi, aksincha ularning isteʻmol xossalarining pasayishini keltirib chiqaradi. Masalan, ildizmevali 
sabzavotlarda  koʻproq  darajada  hazm  boʻlmaydigan  klechatka,  gemitsellyuloza,  lignin  kabi 
uglevodlarning toʻplanishi hisobiga ularning etining konsistensiyasi dagʻallashib qoladi. Diametri 5,5 
sm dan ortiq boʻlgan bodringlarda esa usti dagʻallashib, urugʻ kamerasining darz ketishi natijasida 
ichida boʻshliq hosil boʻlishi jarayoni roʻy beradi. Albatta, bu kabi hodisalar ularning sifatiga salbiy 
taʻsir koʻrsatadi. 
Yoʻl  qoʻyiladigan  chetlanishlarga  maʻlum  darajada  isteʻmol  qiymatini  va  saqanuvchanligini 
pasaytirsada,  lekin  sifatiga  katta  taʻsir  koʻrsatmaydigan  tashqi  koʻrinishida  va  oʻlchamlarida 
boʻladigan chetlanishlar kiradi. Nominal koʻrsatkichdan bunday chetlanishlarni standartlarda mevalar 
va sabzavotlarning sifat ekspertizasini oʻrganishda toʻxtalib oʻtamiz.