Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 

20.2. Mahsulot sotishdan olingan yalpi foyda (zarar) hisobi 

Mahsulot (ish xizmatlar)ni sotishdan olingan yalpi foyda korxonada yaratilgan foydani 

ifodalaydi. Mahsulotni sotishdan olingan yalpi foydani topish uchun mahsulotni sotishdan tushgan 

sof tushumlardan shu sotilgan mahsulot tannarxini chegirib tashlash kerak, o‘z navbatida, mahsulot 

sotishdan tushgan sof tushumni topish uchun mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni sotishdan keyin kelgan 

tushumdan qo‘shilgan qiymat solig‘i, aktsiz solig‘i, qaytarilgan tovarlar qiymati, xaridorga berilgan 

skidkalar (chegirmalar) ayirib tashlanadi. Mahsulotni eksport qiluvchi korxonalar eksport tariflarini 

ham chegirib tashlaydilar. Mahsulotni sotishdan keladigan tushum esa O‘zbekiston 

Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi Qonuniga asosan aniqlanadi. 

Demak,  mahsulot  sotishdan  olingan  yalpi  foyda  mahsulot  sotishdan  tushgan  sof  tushum 

bilan sotilgan mahsulot tannarxi orasidagi farqqa teng. Bu farq ijobiy yoki salbiy bo‘lishi mumkin. 

Ijobiy farq foyda sifatida, salbiy farq esa zarar sifatida e’tirof etiladi.  

Mahsulot (ish, xizmat)larni sotishdan olingan sof tushumni hisobga olish uchun quyidagi 

schyotlar ochilgan: 

9010-«Tayyor mahsulotni sotishdan olingan daromad» 

9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad» 

9030-«Bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlardan olingan daromadlar» 

9040-«Sotilgan tovarlarning qaytarilishi» 

9050-«Xaridor va buyurtmachilarga berilgan chegirmalar». 

Yuqoridagi  schyotlarda  korxonaning  asosiy  faoliyatidan  olingan  sof  tushumi  sifatida 

quyidagilar aks ettiriladi: 

 

-  sanoat,  qishloq  xo‘jaligi  va  boshqa  tarmoqlar  korxonalarining  ishlab  chiqargan  tayyor 

mahsuloti va yarim tayyor mahsulotlarini sotishdan olingan daromadlar; 

 

- sanoat tusidagi ish va xizmatlar; 

 

- sanoat xarakteriga ega bo‘lmagan ish va xizmatlar; 

 

- sotib olingan buyumlar; 

 

- qurilish-montaj, loyiha-qidiruv, geolog-razvedka, ilmiy-tadqiqot ishlarini sotishdan olingan 

daromadlar; 

 

- savdo va ta’minot tashkilotlarining tovarlarni sotishdan olingan daromadlari; 

 

- transport korxonalarining yo‘lovchi va yuklarni tashishi bo‘yicha xizmatlari;