Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

8.4. Materiallarning kirimini buxgalteriyada hisobga olish 

Korxona buxgalteriyasida moddiy boyliklarning kirim-chiqimlari xususidagi barcha birlamchi 

hujjatlar:  manzil  belgilari,  imzolar,  summalar  va  amalga  oshirilgan  tadbirlarning  qonunga  to‘g‘ri 

kelish-kelmasligi  tekshiriladi.  

Kirim orderlaridagi yozuvlar tegishli to‘lov hujjatlari, schyot-fakturalar, yukxatlar va boshqa 

hujjatlar  bilan  solishtiriladi.  Noto‘g‘ri  rasmiylashtirilgan  hujjatlar  qayta  ko‘rib  chiqish  uchun 

qaytariladi.  

Buxgalteriyada tekshirishdan o‘tkazilgan hujjatlar taksirovka qilinadi, ya’ni material miqdori 

uning narxiga ko‘paytirilib, hujjat bo‘yicha umumiy summa aniqlanadi. Keyin barcha kirim-chiqim 

hujjatlari omborlar, jamlama hisobvaraqlar bo‘yicha guruhlarga ajratiladi, bu guruhlar esa hisob narxi 

bo‘yicha  kichik  guruhlarga  bo‘linadi.  Bu  hujjatlarning  yakunlari  M-43  shaklidagi  materiallarning 

jamlama hisobi jamg‘aruv qaydnomasiga yozib qo‘yiladi. 

Buxgalteriya  hisobida  materiallarning  hisobini  yuritishda  quyidagi  hisobvaraqlardan 

foydalanish mumkin: 

1010-«Xom-ashyo va materiallar» 

1020-«Sotib olinadigan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi qismlar» 

1030-«Yoqilg‘i» 

1040-«Ehtiyot qismlar» 

1050-«O‘urilish mollari» 

1060-«Idish va idish materiallari» 

1070-«Boshqa tomonga qayta ishlash uchun berilgan materiallar» 

1080-«Inventar va xo‘jalik anjomlari» 

1090-«Boshqa materiallar». 

Ushbu  hisobvaraqlarning  debetida  ishlab  chiqarish  zahiralarining  ko‘payishi,  kreditida  esa 

ularning  ishlab  chiqarish  va  boshqa  maqsadlar  uchun  sarflanishi  aks  ettiriladi.  Yuqorida  sanab 

o‘tilgan hisobvaraqlar aktiv hisoblanib, ularning debetidagi qoldiq hisobot davri boshidagi materiallar 

qoldig‘ini aks ettiradi. 

Mol yetkazib beruvchilar schyotlari va ombor kirim orderlari asosida omborga materiallarning 

qabul qilinishiga quyidagicha buxgalteriya provodkasi beriladi: 

D-t 1010-«Xom-ashyo va materiallar» 

K-t 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar». 

O‘abul  qilish  vaqtida  materiallarning  kamomadi  yoki  yetishmasligi  aniqlansa,  u  holda 

materialning sotib olinish bahosiga quyidagicha provodka beriladi: 

D-t 4860-«Da’volar bo‘yicha olinadigan schyotlar»  

K-t 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar». 

---

 

Agarda  korxonaga  keltirilgan  materiallar  mol  yetkazib  beruvchilar  hujjatlarida 

ko‘rsatilganidan  ortiq  bo‘lsa,  u  holda  ko‘p  chiqqan  material  qiymatiga  tegishli  material  schyotlari 

debetlanib, 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar» hisobvarag‘i 

kreditlanadi. 

Sotib  olingan  materiallar  bo‘yicha  mol  yetkazib  beruvchilar  schyotining  to‘lanishiga 

quyidagicha provodka beriladi: 

D-t 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar». 

K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 

        Korxonaning o‘zida tayyorlangan va omborga qabul qilingan materiallarning haqiqiy tannarxiga 

quyidagicha buxgalteriya provodkasi beriladi: 

D-t 1010-«Xom-ashyo va materiallar» 

K-t 2310-«Yordamchi ishlab chiqarish».