Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

hisoblash (kumulyativ) usuli.  

---

 

Ushbu usul asosiy vositaning foydali xizmat qiladigan muddati daomida yillir soni yig‘indisi asosida 

aniqlanib, ushbu yig‘indi hisob-kitob koeffitsientida mahraj bo‘lib xizmat qiladi. Bu koeffitsientning 

suratida foydali xizmat muddati teskari tartibda joylashtiriladi.  

Masalan avtomobilning xizmat muddati 5 yil. Xizmat yillari yig‘indisi (kumulyativ son) 15 ga teng. 

(1Q2Q3Q4Q5q15) 

So‘ngra  har  bir  kasr  amortizatsiya  lanadigan  qiymatga  ko‘paytirilib,  har  yil  uchun  amortizatsiya 

summasi aniqlanadi. 

 

 

Dastlabki 

qiymati 

Yillik amortizatsiya summasi 

To‘plangan 

amortizatsiya 

Balans 

qiymati 

Sotib olingan sana  1000000 

- 

- 

1000000 

1 yil 

1000000 

300000

)

15

5

900000

(

=

×

 

300000 

700000 

2 yil 

1000000 

240000

)

15

4

900000

(

=

×

 

540000 

460000 

3 yil 

1000000 

180000

)

15

3

900000

(

=

×

 

720000 

280000 

4 yil 

1000000 

120000

)

15

2

900000

(

=

×

 

840000 

160000 

5 yil 

1000000 

60000

)

15

1

900000

(

=

×

 

900000 

100000 

 

Buxgalteriya  hisobi  qo‘lda  yuritilsa,  barcha  asosiy  vositalar  bo‘yicha  (avtotransportdan 

tashqari) amortizatsiya ajratmalari summasi 6-shakldagi ishlov jadvalida hisoblab topiladi.  

Yanvar oyi bo‘yicha amortizatsiya ajratma hisobini tuzish uchun 1 yanvar holatiga bo‘lgan 

korxonadagi  barcha  asosiy  vositalarni  joylashgan  joylari  va  belgilangan  yagona  amortizatsiya 

normalari  bo‘yicha  guruhlash  zarur.  Buning  uchun  inventar  kartochkalari  asosiy  vositalarini 

joylashgan joylari bo‘yicha, uning ichida eskirish normalari bo‘yicha saralanadi. 

Keyinchalik  fevral  oyi  bo‘yicha  amortizatsiya  ajratmasi  hisoblashga  mavjud  inventar 

kartochkalariga va 6-shakl ishlov berish jadvalining “A” bo‘limiga yanvar oyidagi asosiy vositalar 

kirimi va chiqimi qiymatini yozib qo‘yadi. 

Shundan so‘ng yanvar oyida kirimga olingan va chiqib ketgan asosiy vositalar bo‘yicha oylik, 

yahni yillik normaning 1/12 miqdorida, amortizatsiya summasi ajratmasi hisoblanadi. Hisoblangan 

amortizatsiya summasi asosiy vositalarning turiga qarab “B” bo‘limining 24 yoki 27-qatoriga yozib 

qo‘yiladi. Shundan keyin yanvar oyi hisobidan amortizatsiya summasi 25 va 28 qatorlarga yoziladi. 

31-qatorda umumiy jami hisoblab yoziladi. Agar oldingi oyda asosiy vositalarning kirimi va 

chiqimi sodir bo‘lmasa, oldingi oy uchun hisoblangan amortizatsiya qancha bo‘lsa, joriy oy uchun 

ham shuncha bo‘ladi. 

 

 

---

 

6-shakl. Ishlov jadvali 

II. Foydalanishda turgan asosiy vositalar bo‘yicha 

Qator 

№ 

Asosiy 

vositalarning 

turlari 

(amortizatsiya 

ajratma guruhlari 

Oylik 

amortizat

siya 

ajratma 

normasi 

Foydalanish 

joyi 

(tsex, 

bo‘lim) 

1-tsex 

2-tsex 

Yordamchi  ishlab 

chiqarish 

Zavod boshqarmasi 

Obhek

tning 

qiymat

i 

Amort

izatsiy

a 

ajratm

a 

Obhektn

ing 

qiymati 

Amortiz

atsiya 

ajratma 

Obhektn

ing 

qiymati 

Amortiz

atsiya 

ajratma 

Obhektn

ing 

qiymati 

Amortiz

atsiya 

ajratma 

Obhektn

ing 

qiymati 

Amortiz

atsiya 

ajratma 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

A. Oldingi oyda kirimi va chiqimi bo‘yicha 

1 

Ofislar uchun mebel 

1,25 

35000  437 

3500 

437 

 

 

 

 

 

 

2 

Aloqa qurilmalari 

0,667 

20000  133 

20000 

133 

 

 

 

 

 

 

 

Jami kirim 

 

Q5500

0 

Q570 

Q55000  Q570 

 

 

 

 

 

 

 

Chiqim 

0,558 

-3500 

-20 

 

 

 

 

 

 

 

 

B. Barcha obhektlapr bo‘yicha (kirim, chiqim va oldingi oy boshiga qodiq) 

24 

Ishlab  chiqarish  asbob-

uskunalari 

va 

tsex 

transporti bo‘yicha 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3500 

-20 

 

Kirimi 

bo‘yicha 

Q, 

chiqimi  bo‘yicha  –  (Q 

yoki -) 

 

 

Q570 

 

Q570 

 

 

 

 

 

 

 

Oldingi  oyda  hisoblandi 

(Q) 

 

 

1890 

 

1240 

 

600 

 

50 

 

 

 

Hisobot 

oilda 

aks 

ettirilishi 

 

 

2460 

 

1810 

 

600 

 

50 

 

 

27 

Avtotransportdan  boshqa 

barcha obhektlar bo‘yicha 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kirimi  minus,  chiqimi  Q 

(- yoki Q) 

 

 

-20 

 

 

 

 

 

 

 

20 

---

 

 

Oldingi  oyda  hisoblandi 

(Q) 

 

 

5608 

 

3000 

 

774 

 

214 

 

1620 

 

Hisobot 

oyida 

aks 

ettirilishi 

 

 

5588 

 

3000 

 

774 

 

214 

 

1600 

 

Foydalanishdagi  asosiy 

vositalar bo‘yicha jami 

 

 

8048 

 

4810 

 

1374 

 

264 

 

1600 

 

---

 

Shunday  qilib,  hisobot  oyi  uchun  hisoblanadigan  amortizatsiya  oldingi  oy  bo‘yicha 

hisoblangan amortizatsiya plyus oldingi oyda kelib tushgan asosiy vositalar amortizatsiyasi, minus 

oldingi  oyda  chiqib  ketgan  asosiy  vositalar  amortizatsiyasi  summasiga  teng.  Asosiy  vositalar 

amortizatsiyasini hisoblash amortizatsiya ajratmalar summasini tegishli schyotlarga yozish uchun 

asos bo‘ladi. 

D-t 2010, 2310, 2510,9423 va boshqa schyotlar. 

K-t 0210-0299 – schyotlar. 

0211-0299 – schyotlari mulkchilik huquqi asosida korxonaga tegishli va u tomonidan uzoq 

muddatli  ijaraga  olingan  asosiy  vositalarning  eskirishi  to‘g‘risidagi  axborotni  umumlashtirish 

uchun tayinlangan. Bu schyotlar passiv bo‘lib, kredit qoldig‘i nafaqat korxonaning barcha asosiy 

vositalari  bo‘yicha  eskirish  summasini,  balki  amortizatsiya  ajratmalari  orqali  ular  qiymatining 

qoplangan  summasini  ham  aks  ettiradi.  Debet  oborotlari,  sababidan  qathiy  nazar.  hisobdan 

chiqarilgan  obhektlarning  eskirish  summasini  ko‘rsatadi;  kredit  oboroti  esa  hisobot  oyida 

hisoblangan amortizatsiya (eskirish) summasini ko‘rsatadi. 

Amortizatsiya  hisoblash  yo‘li  bilan  asosiy  vositalarning  dastlabki  qiymati  to‘liq 

qoplangandan so‘ng amortizatsiya hisoblash to‘xtatiladi.  

0211-0299  –  schyotlarning  dastlabki  hujjatlar  (dalolatnoma,  amortizatsiya  hisoblash  – 

mahlumotlari  va  b.)  ga  asosan  13-ASK  jurnal-orderda  yuritiladi.  Bu  jurnal-orderda  0211-0299 

schyotlarning  analitik  mahlumotlari  asosiy  vositalrning  guruhlari  bo‘yicha  saldo  va  oborotlari 

ko‘rsatilgan holda yuritiladi. Asosiy vositalar eskirishining hisobi har bir obhekt bo‘yicha alohida 

yuritilmaydi. Lekin zarur bo‘lgan hollarda obhektlar bo‘yicha eskirish miqdori dastlabki qiymati 

va  inventar  kartochkasida  ko‘rsatilgan  amortizatsiya  normasi  bo‘yicha  hisoblash  yo‘li  bilan 

topiladi. 

 

D-t      

 

 

0211-0299 – schyotlari 

 

 

 

K-t 

Korrespondentlanuvchi schyotlar 

9210  –  tugatilgan,  korxona  balansidan 

chiqarilgan  asosiy  vositalar  obhektlari 

bo‘yicha eskirish summasiga   

Saldo:  oy  boshiga  o‘z  obhektlarining  eskirish 

summasi  

Hisobot  oyi  bo‘yicha  hisoblangan 

amortizatsiya (eskirish) normasi  

08, 20, 23, 

25, 9420 

Joriy  ijaraga  berilgan  asosiy 

vositalarning eskirish summasi 

9439 

Uzoq 

muddatli 

ijaradan 

korxonaning  mulkiga  o‘tkazilgan 

(sotib  olingandan  so‘ng)  asosiy 

vositalar bo‘yicha eskirish summasi  

0299 

 

0299-“Moliyalanadigan lizing shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy  

D-t  

 

 

 

vositalar eskirishi” schyoti   

 

 

K-t 

Korrespondentlanuvchi schyotlar 

0220  

0290 

Obhektlarni  ijarachi  mulkiga  o‘tkazib 

berishda  uzoq  muddatli  ijara  davrida 

hisoblangan amortizatsiya summasining 

hammasini hisobdan chiq-arilishi 

Saldo:  Ijaraning  boshidan  joriy  oygacha 

hisoblangan eskirish summasi 

Ko‘rsatilgan obhektlar bo‘yicha har 

oyda hisoblanadigan eskirish 

08, 20, 23, 

25, 26, 29 

0310 

Shuning 

o‘zi 

obhektlar 

ijaraga 

beruvchiga qaytarilganda 

 

---