Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

G’alla ekinlari ekin maydoni va ularning tarkibi. 

G’alla ekinlarining tarkibi 

Ekin maydoni 

gektar 

Jami ekin maydo-niga nisbatan 

% hisobida 

1. Kuzgi g’alla 

 

 

2.Bahorgi g’alla  

 

 

3.Don uchun makkajo’xori 

 

 

Don  uchun  makkajo’xorini  ham 

qo’shib, 

g’alla 

va 

don 

dukkaklilarning hammasi. 

 

100% 

 

 

 

2-jadval 

Asosiy g’alla va don (dukkakli) ekinlarning yalpi hosili va hosildorligi 

Ekin turlari 

Yalpi hosil,tonna 

Hosildorlik, s/ga 

Kuzgi g’alla 

 

 

Bahorgi g’alla  

 

 

Don uchun akkajo’xori 

 

 

3- jadval 

Asosiy g’alla va don dukkakli ekinlarning tovarlik darajasini aniqlash. 

Mahsulot turlari 

Jami 

ishlab 

chiqargan 

asosiy 

mahsulot, s 

Jami sotilgan, s 

Tovarlik 

darajasi, % 

1.Jami g’alla  

2.Makkajo’xorini 

ham 

qo’shib 

 

 

 

 

4-jadval. 

G’alla ekinlari mahsulotlari o’rtasida xarajatlarning taqsimlanishi, 1 s asosiy 

mahsulotning tannarxi

 

G’alla ekinlari 

Ja

m

i  

xa

ra

j

at

 

A

so

si

y 

xa

ra

j

Mahsulotlar o’rtasida 

xarajatlarning taqsimlanishi 

1 

s 

asosiy 

tutash 

Asosiy 

Yordamchi 

---

 

 

418 

 

Q

iy

m

at

i 

Ja

m

ig

a 

ni

sb

at

an

, %

da

 

Q

iy

 m

at

i 

Ja

m

ig

a 

ni

sb

at

an

, %

da

 

mahsu

lotinin

g 

tannar

xi, 

so’m. 

1. Kuzgi 

 

 

 

 

2. Bahorgi  

 

 

 

 

3.Don 

uchun 

makkajo’xori 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5-jadval 

Asosiy g’alla ekinlari ishlab chiqarishga sarflangan jami xarajatlarning 

moddalar bo’yicha tarkibi (%da kursatilgan summasini aniklang)

 

G’alla 

Ja

m

i 

xa

ra

ja

t,m

,ln

so

’m

 

Shu jumladan 

Mehnat haqi 

ajratmalari bilan 

Moddiy va boshqa 

xarajatlar 

qiymati 

Jamiga 

nisbatan, 

%da 

qiymati 

Jamiga 

nisbatan, 

%da 

1. Kuzgi 

1565 

14% 

 

86% 

 

2.Bahorgi  

279,5 

12% 

 

88% 

 

3.Don uchun makkajo’xori 

633,7 

13% 

 

87% 

 

 

 

 

 

 

 

 

    6-jadval 

Asosiy g’alla ekinlarida mehnat unumdorligi va maxsulotning mehnat 

sig’imi

 

G’alla ekinlari 

Y

ig

’i

b 

ol

in

ga

n 

as

os

iy

 

m

ah

su

lo

t, 

s 

A

so

si

y 

m

ah

su

lo

tg

a 

to

’g

’r

i k

el

ga

n 

be

vo

 s

it

a 

m

eh

na

t x

ar

a 

ja

tl

ar

i 

k/

so

at

i. 

1s

 m

ah

su

lo

tg

a 

 to

’g

’ 

ri

 

ke

lg

an

 b

ev

os

it

a 

m

eh

na

t 

xa

ra

ja

t l

ar

i k

/s

oa

td

a.

 

1k

/s

oa

ti

da

 

is

hl

ab

 

ch

iq

ar

il

ga

n 

as

os

iy

 

m

ah

su

lo

t,k

g 

1k

/s

ga

 

tu

g’

ri

 

ke

lg

an

 

be

vo

si

ta

 

m

eh

na

t 

ha

ki

 

aj

ra

tm

al

ar

i b

il

an

 

1. Kuzgi  

 

 

 

 

 

2.Bahorgi  

 

 

 

 

 

3.Don uchun makkajo’xori 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     

7-jadval 

     Sotilgan asosiy mahsulotlarning to’la tannarxi, o’rtacha baholari va rentabelligi 

Mahsulot turlari 

1s. mahsu-

lotning to’la 

tannarxi, 

so’m 

1s. mahsulotning 

o’rtacha sotish 

bahosi, so’m 

1s. ga 

Foyda(+),zarar(-

), 

so’m  

Rentabellik 

darajasi, % 

1.Jami  g’alla  va  don 

dukkaklilar  

 

 

 

 

---

 

 

419 

 

Shu jumladan:  

A) bug’doy 

 

 

 

 

B)makkajo’xori 

 

 

 

 

V) arpa 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Birlamchi hisob ma’lumotlari asosida tahlil qilinsin. 

5. Topshiriq yechimining asosiy natijalari bo’yicha xulosa va takliflar. 

6. Savol-javoblar. 

7. Uyga vazifa. 

 

15.2-Mashg’ulot. Paxtachilik iqtisodiyoti. 

 

1.Darsning  maqsadi:  Talabalar  paxtachilik  iqtisodiga  doir  ma’ruza  matnlariga  tayangan  holda, 

olgan bilimlarini amaliy dars davomida mustahkamlab, demak, yuqori hosil yaratish uchun barcha 

texnologik jarayonlar o’z vaqtida va sifatli o’tkazilishi zarur. Chunki, odatda samaradorlik  hosilni 

yaratish, yig’ib olish bilan bevosita bog’liqdir. 

 

2.Darsining ta’minoti.

 Darsda absolyut va nisbiy ko’rsatkichlarni hisoblashga imkon beradigan 

jadvallar ishlatiladi. Bu jadvallar viloyat va alohida olingan yillik hisobotlari ma’lumotlari asosida 

to’ldiriladi va hisoblanadi. 

3. Darsning borishi.  

  A) O’tgan darsni so’rash. 

  B) Yangi mashg’ulot mavzsini tushuntirish. 

  D) Talabalarning  mustaqil ishlari uchun topshiriq. 

Reja: 

1. Paxtachilikning xalq xo’jaligidagi axamiyati 

2. Paxtachilikning rivojlanishi, hozirgi axvoli va istiqbollari 

3. Paxtachilikning iqtisodiy samaradorligini oshirish  imkoniyatlari    

 

 

Topshiriqning mazmuni 

1.G’o’za-beda almashlab ekishdagi asosiy ekinlarning tarkibi va hosildorligi aniqlansin. 

2.Paxtachilikning asosiy va yordamchi mahsulotlari o’rtasida xarajatlarni taqsimlab 1 s 

paxtani tannarxini aniqlansin. 

3.Paxta  ishlab  chiqarishga  sarflangan  jami  xarajatlarning  moddalar  bo’yicha  tarkibi 

o’rganilsin. 

4.Paxtachilikda mehnat unumdorligi va maxsulotning mehnat sig’imi aniqlansin. 

5.1 s paxtaning to’la tannarxini, o’rtacha bahosi va rentabelligi aniqlansin. 

1-jadval 

Xo’jalikda asosiy almashlab ekiladigan ekinlarning tarkibi va hosildorligi

 

Ekinlar  

Ekin maydoni 

1 gektardan ho-

sildorlik, s/ga 

gektar 

jamiga  nis-batan, 

% da 

 

1.G’o’za 

 

 

 

2.Ko’p yillik o’tlar  

 

 

 

3.Pichan uchun bir yillik o’tlar 

 

 

 

Jami: 

 

 

- 

 

 

---

 

 

420 

 

2-jadval 

Paxtachilikning asosiy va yordamchi mahsulotlari o’rtasidagi xarajatlarning 

taqsimlanishi 

Ko’satkichlar 

qiymati 

1.Jami xarajat 

 

2.Asosiy mahsulot miqdori, s 

Shu jumladan: 

 

3. 1 s paxtaning tannarxi 

 

3-jadval 

Paxtachilikda jami xarajatlarning moddalar bo’yicha tarkibi 

Ko’rsatkichlar 

miqdori 

Jamiga nisbatan % 

1    s  paxtaga, 

so’m 

Jami xarajat 

 

 

 

Shu jumladan : 

a) 

Mehnat 

haqi 

ajratmalar bilan 

b) Moddiy va boshqa 

xarajatlar 

 

 

 

 

4-jadval 

Paxtachilikda mehnat unumdorligi va maxsulotning mehnat sig’imi 

Ko’rsatkichlar 

miqdori 

1.Ishlab chiqarilgan paxta xom ashyosi s ,da 

 

2.Paxta hosildorli ashyosining qiymati (joriy baholarda) 

 

3.Paxta ishlab chiqarishga ketgan bevosita mehnat xarajatlari, 

k/soat. 

 

4.1 s paxta xom ashyosiga ketgan mehnat xarajati k/soati 

 

5.1 k/soatga to’g’ri kelgan 

a) natura shaklidagi paxta xom ashyosi, kg 

b) paxta xom ashyosini qiymati, so’m 

6. 1k/soatiga to’g’ri kelgan mehnat haqi    ajratmalari bilan, 

so’m 

 

 

 

5-jadval 

1 sentner paxtaning to’la tannarxi, o’rtacha bahosi va rentabellik

 

Ko’rsatkichlar 

miqdori  

1. 1 s paxta xom ashyosining to’la tannarxi, 

so’m 

 

2.Davlatga  sotilgan  1  s  paxta  xom 

ashyosining o’rtacha bahosi, so’m 

 

3.Foyda (+), zarar (-), 1 s paxtaga, so’m 

 

4.Rentabellik darajasi % 

 

5-jadval 

Tuman fermer xo’jaligi paxtachilik tarmog’ining asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlarining 

o’zgarishi 

№  Ko’rsatkichlar 

O’lchov 

birligi 

2014  yil 

2015   yil 

2015yilda 2014yilga 

nisbatan o’zgarishi 

mikdoriy, 

+/- 

nisbiy, % 

---

 

 

421 

 

1.  Ekin maydoni 

Ga 

 

 

 

 

2.  Hosildorlik 

s/ga 

 

 

 

 

3.  Yalpi hosil 

s/da 

 

 

 

 

4.  Jami harajatlar 

ming so’m 

 

 

 

 

5.  Yalpi daromad 

ming so’m 

 

 

 

 

6.  Yalpi foyda 

ming so’m 

 

 

 

 

6. 

1s maxsulotni 

tannarxi 

ming so’m 

 

 

 

 

7.  Sotish bahosi 

ming so’m 

 

 

 

 

 

-sotishdan foyda 

ming so’m 

 

 

 

 

 

1 ga harajat  

ming so’m 

 

 

 

 

 

- yerdan daromad 

ming so’m 

 

 

 

 

 

- yerdan foyda 

ming so’m 

 

 

 

 

8. 

Rentabellik (+), 

zararlilik (-) darajasi 

%