Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc



Download 1,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet264/276
Sana04.07.2021
Hajmi1,14 Mb.
#109215
1   ...   260   261   262   263   264   265   266   267   ...   276
Asosiy tushunchalar: Sovet, shwro,  bolshevik, kompartiya, sezd, 
deh’qon, ishchi, pioner, komsomol, partiya, lenin, stalin.    
 
20.1. Asosiy siёsiy-ijtimoiy voqealar 
Yaqin wtmishimizning sobiq sovet h’okimiyati h’ukmronlik qilgan davri 
(1917-1991 yillar) mamlakatimiz tarixida wziga xos wrin egallaydi. Bu davr, 
garchi tarixan qisqa bwlsa-da, lekin wzining murakkabligi va ziddiyatliligi bilan 
ajralib turadi. 1917 yil oktyabrida bolsheviklar zwrlik bilan amalga oshirilgan 
twntarish sobiq İttifoq xalqlari, shu jumladan, Wzbekiston xalwlari tarixida 


 
237
salkam 75 yil davom etgan yangi mustamlakachilik sah’ifasini boshlab berdi. 
Natijada chor mustamlakachilik imperiyasi wrnini «qizil imperiya» egalladi. 
Yangi mustamlakachilik zulmi ostida yashagan wlka xalqlari bolsheviklar 
«sotsialistik tajribasi»ning barcha mashum mushkulotlarini boshdan kechirdilar. 
Eng achinarlisi shundaki, respublikadagi ijtimoiy-siёsiy tarixiy jaraёnning wta 
murakkab va ziddiyatli kechishi kwplab qurbonlar berilishiga, madaniy va 
manaviy ywqotishlarga olib keldi.  
Oktyabr twntarishidan keyin Wzbekistonning Turkiston h’ududida bwlgan 
anchagina qismi Turkiston Avtonom Respublikasi sifatida RSFSR tarkibiga 
qwshib olindi. 1924 yilda zwraki wtkazilgan milliy-h’ududiy chegaralanish 
natijasida Wzbekiston SSR tashkil topib, SSR İttifoqi tarkibiga kiritildi. SSR 
İttifoqi wz moh’iyatiga kwra unitar (qwshma) davlat edi. Oqibatda Wzbekiston 
twla-twkis Moskvaga qaram bwlib qoldi. Wzbekiston SSR faqat nimgagina 
mustaql edi. Respublikaning rah’bar organlari Kompartiya Markaziy Qwmitasi 
(MQ) va İttifoq h’ukumati tomonidan tayinlanar, binobarin, ularga bwysunardi. 
Ular respublika va uning xalqlari manfaatlari emas, balki Markaz (Moskva; 
umuman Sovet Rossiyasi.-Tah’ririyat) manfaatlari ywlida siёsat yurgizishga 
majbur edilar. Wzbekiston xalqlarining suveren h’uquqlari asosida ularning tub 
manfaatlarini h’imoya qilishga qaratilgan ularning tub manfaatlarini h’imoya 
qilishga qaratilgan vatanparvarlik kayfiyatidagi milliy rah’barlarning 
chiqishlarini mustabid tuzum g’oyat qatiyatlik bilan barh’am toptirardi.  
Mustabid tuzum Wzbekistonni Markaz tarkibidagi mustamlaka sifatida wz 
iskanjasida doimiy saqlab qolish va uni metropoliyaning xom ashё bazasi va 
mah’sulot bozori sifatidagi h’olatini yanada mustah’kamlashga intildi. Bunday 
siёsat oqibatida respublikaning iqtisodiy rivojlanishi bir tomonlama kechdi, 
uning qishloq xwjaligi tobora kwproq paxtachilik ywnalishiga ega bwlib bordi, 
shu alfozda paxta yakkah’okimligi qaror topdi. Wzbekiston sanoati asosan 
qishloq xwjaligi extiёjlariga xizmat qilishga ywnaltirilgan edi. Sanoatda qishloq 
xwjaligi mah’sulotlariga dastlabki tarzda ishlov beradigan tarmoqlar asosiy 
wrinni egallardi. Respublika xom ashёsining pirovard mah’suloti İttifoq sanoat 
markazlarida ishlab chiqarilar, binobarin, foydaning asosiy qismi h’am wsha 
erda qolardi.  
Markazning Wzbekitondagi mustamlakachilik siёsati respublikaning 
madaniy rivojida h’am wzining yaqqol ifodasini topdi. Garchi bu soh’ada 
birmuncha ijobiy siljishlarga erishilgan bwlsa-da, wlka xalqlarining manaviy 
h’aёti twla-twkis wz davrining h’ukmron mafkurasi va siёsati tasiriga olindi, 
baynalmilallik niqobi ostida respublikani ruslashtirishga intilish rwy berdi. 
Wzbek xalqining milliy madaniy qadriyatlari oёqosti qilindi, Wzbek tili ikkinchi 
darajali tilga, rus tili esa davlat va asosiy muomala tiliga aylantirildi.  
Darvoqe, Markazning bunday mafkura siёsati tufayli xalqimiz h’aёtining 
barcha soh’alariga putur etkazilganligini takidlash barobarida respublika tarixiy 
wtmishining sovet davrida h’am bir qator ijobiy ishlar qilinganligini aytib 
wtmaslik noxolislik bwlur edi. Zero, wsha yillarda xalqimizning fidokorona 
meh’nati bilan kwplab zavod va fabrikalar qurildi, millionlab gektar yangi erlar 
wzlashtirildi, katta-katta kanallar qazildi, qishloq xwjaligining moddiy-texnika 


 
238
negizi mustah’kamlandi, uning mah’sulotlari h’ajmi ortdi. Wnlarcha oliy va wrta 
maxsus wquv yurtlari ochildi, ularda xalq xwjaligining barcha tarmoqlari uchun 
mutaxassislar tayёrlandi, umumtalim maktablari h’unar-texnika bilim 
yurtlarining keng tarmog’i tashkil etildi, kwpgina madaniy-marifiy muassasalar 
barpo qilindi. Natijada ah’olining talimiy va madaniy saviyasi oshdi. Twg’ri, bu 
yutuqlarning barchasiga mustabid tuzum davrida aytish odat bwlib qolgan 
«partiyaning dono siёsati» tufayli emas, balki xalqimizning sadoqatli, fidokorona 
meh’nati tufayli erishildi.  
Biroq, shuni aloh’ida takidlash joizki, og’ir va mashaqqatli meh’natlar 
evaziga yaratilgan ana shu moddiy boyliklar wzbek xalqi, uning farovonligi 
uchun xizmat qilmadi. Aksincha, bu moddiy-manaviy boyliklar wzbek xalqini 
kamsitish, milliy g’ururini oёqosti qilish, wzligini unuttirish, kommunistik 
mafkurani yanada kuchaytirish uchun xizmat qildi. Wzbekiston h’ududida bunёd 
etilgan korxonalar (ayniqsa, kimё kombinatlari), keragidan ortiqcha 
wzlashtirilgan qwriq va bwz erlar, qazilgan kanallar, qurilgan suv omborlari 
respublikaning ekologik ah’volini murakkablashtirdi, Orol dengizining qurib 
borishini tezlashtirdi, dexqonchilik erlari tarkibini wzlashtirib yubordi, atrof 
muh’itni, ichimlik suvini zaxarladi. Modomiki shunday ekan, Sovet davlati 
«eksperimentlari» natijasida barcha xalqlar boshiga tushgan fojialar va 
kulfatlarni, mustabid tuzum, h’ukmron partiya tomonidan sovet xalqlariga qarshi 
olib borilgan zwrovonlik va g’ayriinsoniy siёsatni h’uch qachon oqlash mumkin 
emas.    

Download 1,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   260   261   262   263   264   265   266   267   ...   276




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish