Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

9.2.4. “Zubdat ul-asar” 
“Zubdat ul-asar” (“Colnomalar sari”) nomli turkiy-wzbek tilidagi tarixiy 
asarning muallifi Abdulla Nasrulloh’iy ёki Abdulla ibn Muh’ammad ibn Ali 
Nasrulloh’ bwlib, u XU asrning ikkinchi yarmi va XU1 asrning birinchi yarmida 
wtgan balxlik tarixnavis olimdir. 
Tarixchi XU asrning 80-90-yillarida Balx h’okimi Temuriyzoda 
Badiuzzamon Mirzoning xizmatida bwlgan. Hirot Shayboniyxon tomonidan 1507 
yili ishg’ol etilganjan keyin uning xizmatiga kirgan. 1510 yili Muh’ammad 
Gayboniyxon h’alok bwlganidan keyin, uning wg’li Muh’ammad Temur Sulton 
h’uzuriga, Samarqandga kelgan.  
                                                 
35
 Таварихи гузиде, нусратнама. Исследование, критический текст, аннотированное оглавление и таблица 
сводных оглавлений А.М.Икрамова.-Ташкент: 1977. 18-19 бетлар.
 

---

 
103
Bobur Mirzo 1511 yili  Samarqandga kelganida Abdulla Nasrulloh’iy 
Shayboniy Sultonlar bilan Toshkentga kelgan va Suyunchxojaxonning xizmatiga 
kirgan. Oradan kwp wtmay tarixchi Suyunchxojaxonning wg’li, Shoh’ruh’iya 
h’okimi Keldi Muh’ammad nomi bilan h’am mashh’ur, Sulton Muh’ammadning 
xizmatiga  ёllangan va 1525 yili uning topshirig’i bilan wzining “Zubdat ul-asar” 
nomli kitobini ёzgan.  
“Zubdat ul-asar” umumiy tarix ywnalishida ёzilgan va qadim zamonlardan 
to 1525 yilgacha musulmon mamlakatlarida yuz bergan ijtimoiy-siёsiy voqealarni 
qisqacha baёn qiladi. Asar 11 qism, fasldan iborat bwlib, uning oxirgi 11 qismi 
yangi h’isoblanadi. Unda XU1 asrning birinchi choragida Xuroson va 
Movarounnah’rda sodir bwlgan voqealar birmuncha keng ёritilgan. Ayniqsa, 
Shayboniy sultonlar Suyunchxojaxon, Kwchkinchixon, Jonibek Sulton, 
Ubaydullaxon, Muh’ammad Temur Sulton bilan Bobur Mirzo va uning siёsiy 
ittifoqchilari Safaviylar wrtasida Movarounnah’r uchun davom etgan qurolli 
kurash, Suyunchxojaxon bilan Sulton Saidxon wrtaisdagi 1512-1514 yillardagi 
toju taxt uchun bwlgan kurash va Farg’onaning Shayboniylar tomonidan qaytadan 
bwysundirilishi, Shayboniylarning 1514, 1520, 1524 yillari Xuroson ustiga qilgan 
h’arbiy yurishlari va Balxning 1526 yili bwysundirilishi, Shayboniylarning qozoq 
sudtonlari, xususan Qosimxon (1511-1523 yy.) wrtasida Sirdarё bwyida 
joylashgan Yassi, Savron, Suzoq, Sayram va boshqa shah’arlar uchun olib borilgan 
kurashlar tarixi birmuncha keng baёn etilgan. 
Ushbu qimmatli asarning faqat ikkita qwlёzmasi saqdanib qolgan bwlib, biri 
Toshkentda, Sharqshunoslik institutida (İnv.№ 608) va ikkinchisi Sankt-
Peterburgdagi RF FA Sharqshunoslik instituti shah’ar bwlimida (D.104) raqami 
ostida saqlanmoqda.