Microsoft PowerPoint 1480235579 64744 [Режим совместимости]

otaliq, eshik og’asi 

kabi e’tiborli unvonlar berilgan. 

Xonning, uning o’g’illarining ham otalig’i bo’lgan. 

Amaldorlar harbiy yurishlarda ham qatnashgan.

---



Xon yig’inida amaldorlarning 

amaliga qarab o’rni bo’lar edi. 

Shunga ko’ra ular xonning o’ng 

va so’l tomonida, unga yaqinroq 

va uzoqroq erda o’tirardilar. 

Ba’zilari o’tirishar, ba’zilari esa tik 

turishardi. Kattaroq amaldor 

saroyga ot minib kirsa, ba’zilari 

piyoda kirardi. Amirlikda 

amaldorlardan tashqari diniy 

ulamolar ham hukmron mavqega 

ega edi. Ular o’zlarini 

Muhammad payg’ambarning 

avlodlarimiz deb hisoblovchi 

sayyidlar hamda choriyor 

halifalar - Abubakr, Umar, Usmon 

va Ali avlodlaridanmiz deyuvchi 

xo’jalardan iborat edi. 

---



Amirlikda eng katta 

mansabdorlardan biri Qozi kalon 

hisoblanardi. Uning mahkamasida 

har bir viloyatdan bittadan qozi ish 

olib borardi. Ularni amirning o’zi 

tayinlardi. Qozi din masalalari, oila, 

meros, jinoiy ishlarga oid masalalar 

bo’yicha hukmlar qabul qilardi. 

Buxoro amirligi 27 beklik: Karmana, 

Xatirchi, Ziyovuddin, Nurota, Qarshi, 

Kitob, Shahrisabz, Chiroqchi, 

Yakkabog’, G’uzor, Boysun, 

Sherobod, Denov, Karki, Chorjuy, 

Xisor, Ko’lob, Qorategin, Darvoz, 

Baljuvon, Sho’g’non-Rushon, 

Qo’rg’ontepa, Qobodiyon, Kalif, 

Bo’rdalik, Qoboqli va Norazm 

bekliklaridan iborat edi. Har bir 

beklikni amir tomonidan tayinlab 

qo’yiladigan hokimlar - beklar idora 

qilardi.

---



Hokim huzurida yuzlab mahalliy ma’murlar xizmat qilardi. Manbalar 

amirlikda mahalliy ma’murlar shtati 30000 kishini tashkil 

etganligidan guvohlik beradi. Hokim va uning xizmatkorlariga maosh 

davlat xazinasidan berilmas edi, ular mahalliy aholidan olingan turli -

tuman soliq va to’lovlar hisobiga tirikchilik qilishardilar. Hokimlar, 

soliq yig’uvchilar, qozilar xohlagancha ish yuritardilar, ularning 

faoliyatini belgilovchi qonunqoidalar yo’q edi. Ularning suiste’mollari 

xalq gardaniga og’ir yuk bo’lib tushardi. XIX asr 30-yillarida amir 

qo’shinida 19 mingga yaqin yollangan askarlar bo’lib, ular turli 

shahar va istehkomlarda harbiy xizmatni o’taganlar. 

---



Qo’shin askarlari, asosan, o’q-yoy, nayza, qilich, xanjar, 

oybolta kabilar bilan qurollangan. Manbalar amir 

qo’shinida piltali miltiqlar va kichik to’plar ham 

bo’lganligidan guvohlik beradi. Amir qo’shinining 

jangovorlik darajasi past edi. Askarlar harbiy mashqlarga 

nisbatan ko’proq mehnat bilan band bo’lardi. Sipohlikka 

15 yoshdan 70 yoshgacha erkaklar olinardi, qo’shin 

safida keksayib qolganlar anchagina bo’lardi. 

---



Amirlikning yillik daromadi 2 mln. 300 ming so’m bo’lgani 

holda, uning 1 mln. 300 ming so’mi qo’shinni saqlashga 

sarflanardi. Oziq-ovqat etishmasligidan sipohlar qochardi, 

kiyimi yupun edi. XIX asr o’rtalarida askarlar soni, piltali 

miltiq va to’plar ham anchagina ko’paygan. Qo’shinda 

yuz boshi, ming boshi singari harbiy lavozimlar bo’lib, 

umumiy qo’mondonlikni lashkarboshi boshqargan. 

Amirlikning qo’shini muntazam bo’lmay, zaruriyat 

bo’lganda to’planardi, ularni to’plash qiyin kechardi. Bu 

amirlikning zaiflik omillaridan biri edi.