Mezolit (o’rta tosh) davri

2. Samarqand – Temur davlatining poytaxti. Amir Temur Mugullar istilosidan keyin 150 yildan keyin Samarkand devorlarini kayta tikladi. 1370 yil xokimiyat tepasiga kelgach uzi tuzgan davlatning poytaxtini Samarkand deb belgiladi. Chunki Samarkand buyuk ipak yulida turgan markaziy shaxar edi. Temur Samarkandda Kuk Saroy, Bustonsaroy, Shoxizinda kabi me’moriy inshootlarni tikladi. U bu shaxarda kar von capo yl ar, savdo-rastalari va uning atrofida 12 ta boglar kurdi. Uning davrida Samarkand madaniy iktisodiy markazga aylandk. 1996 yil 18 oktyabrda A.Temurning xaykali ochildi. Unda Uzbekiston Prez-ti kelib Samar-nd shaxriga yukori baxo ber-i. Unga birinchi darajali ATemur ordeni kadadi.

3. Podsho Rossiyasi tomonidan Qo'qon xonligining bosib olinishi va xonlikning tugatilishi. 1875 yil katta kuzgolon kutariladi. Undan oldin Pulatxon raxbarligida kuzgolon kutarilgan edi. Xalk kuzgolonidan kurkkan Xudoyorxon kochadi va taxtga uning ugli Nasridinbek utiradi. Xalk xarakati kuchayadi. General Kaufman va Skobelov Pulatxon kuzgolonini bostirish chorasnni kuradi. Bu 2 suv orasi operatsiyasi deb ataladi. Kuzgolon bostnriladi. 18 fevralda Pulatxon xoinlar tomonidan ushlab beriladi va 1876 yil 1 martda osib uldiriladi. Natijada Kukon xonligi tutatiladi.Kukon xonligining tugatilishi xisobiga Turkiston general gubematorligiga buysunuvchi Fargona viloyati tashkil etildi.

4. Boshqaruvda ma"muriy buyruqbozlik tizimining mutloqlashtirilishi.

Urushdan keyin mamlakatda rahbarlik qilish usullari normal holatga o’tadi, tinch qurilishga moslashtiriladi, ijtimoiy-siyosiy hayot demokratlashtiriladi, degan orzu-niyatlar ro’yobga chiqmadi. Aksincha iqtisodiyotda, ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy hayotda ma’muriyatchilik kuchaydi. Mamlakatni boshqarish partiya-davlat apparatida rahbarlik lavozimlarini egallagan tor doiradagi xodimlar tomonidan tayyorlanadigan, shaxsan Stalin imzosi bilan matbuotda e’lon qilinadigan farmon va qarorlar orqali amalga oshiriladigan bo’lib qoldi. Hammani, xususan joylardagi rahbarlarni nazorat ostiga olgan totalitar tuzum Kremlda o’tirganlarga mamlakatni farmon va qarorlar bilan boshqarish imkoniyatini berardi. Respublikalarning, jumladan, O’zbekistonning iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy sohadagi muammolarni hal qilish huquqlari yanada cheklanib bordi. Stalinning g’alabani ta’minlashda rus halqi asosiy rol o’ynadi, degan mash’um g’oyasi butun malakatni ruslashtirish siyosatiga aylandi. Ommaviy axborot vositalari, Kompartiya va komsomol tashkilotlari ruslarni «katta», «ulug’ og’amiz» deb barala targ’ib qila boshladi .

Sovet hokimiyatining dastlabki yillaridanoq boshlangan qishloq aholisini yerdan mahrum qilish jarayoni urushdan keyin hamdavom etdi. 1946-yil sentabrda VKP(b) MQ va SSSR hukumatining «kolxozlarda qishloq xo’jalik ustavining buzilishini tugatish choralari to’g’risida» qarori e’lon qilindi. Qishloq xo’jaligi bilan aloqasi bo’lmagan 1300 tashkilotga yordamchi xo’jalik sifatida berib qo’yilgan 6 ming gektar yerni kolxozlarga qaytarish, kolxozlardagi boshqaruv apparati shtatidan 51 ming kishini qisqartirish kabi ijobiy ishlar bilan birga jiddiy xatoliklarga, adolatsizliklarga yo’l qo’yildi. Kolxozlar manfaatlarini himoya qilish bayrog’i ostida respublika qishloqlarida istiqomat qilayotgan 50 ming kolxozchi oilasi qo’lidagi tomorqa yerlaridan 25 ming gektari ustavda belgilanganidan «ortiqcha» deb tortib olindi. Koxoz hududida yashagan, ammo unga a’zo bo’lmagan 20 ming xo’jalikning go’yo, «qonunga xilof» ravishda egallagan 2,5 ming

gektar yerlari ham tortib olindi. Qishloq aholisini yerdan mahrum etish jarayoni 50- yillarda ham davom etdi.

5. O'zbekistonda qo'shma korxonalarning tashkil topishi va ularning faoliyati. Uzbekiston Prezidenta I.Karimov boshchiligidagi davlat delegatsiyasining 1992 yil iyun oyida Janubiy Koreyaga kilgan rasmiy tashrifi shu soxaga kamol topish kuydi: Avgustda esa ikki davlat avtomobil ishlab chikaruvchi kushma korxona tashkil kilish tugrisida kelishib olishdi. 1993 yilning mart oyida avtomobil ishlab chikarish zavod DEU avto» nomi bilan ruyixatga olindi. Va Andijon viloyatining Asaka shaxridagi pritsiplar ishlab chikarish korxonasi negizida uni kurish boshlandi. 1996 yilning mart oyida DAMAS, iyunda TIKO, iyulda NEKSIYA, MATIS ishlab chikarila boshladi. SHu kunlarla korxona 4000 dan zied ishchi ishlaetgyan bulsa , yakin kelajakda taxminan 55-65 ming kishi ishdaydigan yirik avtomobil sozlik majmutga aylinishi mumkin. Uzbekistonnng yana bir avtomobil zavodi 1999 yil 16 mart kuni Samarkandda ochildi. Uzavtosanoat uyushmasi 1995 yilda Turkiyaning «Kochxoldin» kompaniyasi bilan tuzilgan shartnomaga kura «Samkochavto» kushma korxonasi iiliga minglab turli ruemdagi kulay va ixcham avtobuslar, yuk tashish mashinalari ishlab chikarish kuzga tutilgan edi. Xozirda fakatgina AKSH va Uzbekistonda paxtachilik mashina va uskunalari tulik ishlab chikarish. Uzbekiston 90 ynllaming kelib ega zamonaviy avtomobil industriyasiga ega buldi

7565743

1. Ibtidoiy jamiyat, uni davrlashtirish va bu boradagi yondashuvlar. Arxeologlarning Afrika va Yava orolida olib brogan tadqiqotlari sayyoramizda odamlar 3-2,5 million yillardan beri yashab kelayotganligini ko’rsatadi. Taxminan ana shu davrdan boshlangan ibtidoiy jamiyat mehnat qurollari toshdan yasalgani sababli paleolit (grekcha «palayos» -qadimgi, «litos» -tosh degan ma’noni bildiradi) - qadimgi tosh davri deb ataladi. Paleolit davri o’z navbatida uch bosqichdan - ilk paleolit, o’rta paleolit va so’nggi paleolitdan iborat. Ilk paleolit bundan 3-2,5 million yillardan 100 minginchi yillargacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi. Arxeologlar ilk paleolit davrida taxminan 700-300 ming yillar ilgari bo’lib o’tgan Shel1 va taxminan 300-100 ming yillar ilgari bo’lib o’tgan Ashel2 davri bo’lganligini ham ta’kidlaydilar. O’rta paleolit bosqichi bundan 100-40 ming yillar ilgarigi davrdir. Arxeologiyada bu davr Muste3 madaniyati ham deb yuritiladi. So’nggi paleolit bosqichi miloddan taxminan 40-12 ming yillar ilgarigi davrdir. Ibtidoiy jamiyatning ikkinchi davri mezolit /yunoncha «mezos» - o’rta, «litos» - tosh degan ma’noni bildiradi/ - o’rta tosh davri deyiladi va u miloddan avvalgi 12 minginchi yillardan 7 minginchi yillargacha davom etadi. Odamlarning paleolit va mezolit bosqichlaridagi termachilik va ovchilikka asoslangan turmush tarzi tabiatdagi tayyor narsalarni o’zlashtirish, iste’mol qilish xo’jaligi deb ham ataladi. Mezolit davrida tarixiy taraqqiyotning notekis rivojlanish qonuni amal qila boshlaydi. . Uchinchi davr Neolit /yunoncha «neos» - yangi, «litos» tosh degan ma’noni bildiradi/-yangi tosh davri bo’lib, unga miloddan avvalgi 6-4 minginchi yillar kiradi. . To’rtinchi davr eneolit, ya’ni misdan qurollar yasash o’zlashtirilgani uchun tosh-mis davri deyiladi, u miloddan avvalgi 4 minginchi yillarda yuz beradi. Beshinchi davr bronza, ya’ni mis va qalay qotishmasidan mehnat qurollari yasash o’zlashtirilgan davr bo’lib, miloddan avvalgi 3-2 minginchi yillarni o’z ichiga oladi. Miloddan avvalgi bir minginchi yillar boshlarida temirdan turli qurollar va asbob-uskunalar yasashning o’zlatirilishi natijasida temir asri boshlanadi.

2. Amir Temur davrida saltanatni boshqarish tizimi. Amir Temur qudratli saltanatni vujudga keltirar ekan uni omilkorlik bilan idora qilish, boshqaruv tizimini yanada takomillashtirib borishga ham alohida ahamiyat berdi. U o’zbek davlatchiligining Somoniylar, Qoraxoniylar, G’aznaviylar, Saljuqiylar, Xorazmshohlar davrida tarkib topib, rivojlanib borgan tizimi, tartib-qoidalari, huquqiy asoslarini yangi tarixiy davrning talab, ehtiyojlariga moslab yanada takomillashtirdi, ularga yangicha ruh, mazmun va sayqal berdi. Amir Temur dunyo tarixida birinchi bo’lib jamiyat ijtimoiy tarkibini 12 tabaqaga ajratib, ularning har birining alohida mavqei, manfaatlarini, shunga muvofiq keladigan davlat va jamiyatning o’zaro munosabatlarini belgilab bergan. Uning davrida boshqaruv ikki idoradan, ya’ni dargoh va vazirliklardan iborat bo’lgan. Dargoh tepasida oliy hukmdorning o’zi turgan. Mamlakat va davlat ahamiyatiga molik masalalar uning ko’rsatmasi bilan hal etilgan. Davlatning siyosiy boshqaruv tizimi Dargoh Harbiy vazir Mulkchilik va soliq ishlari vaziri Moliya vaziri Bosh vazir Xolisa (askarlar maoshi va oziq-ovqat ta’minoti bilan shug’ullanuvchi) Saroy vaziri Jibachi, Xazinachi, Bitikchi, Sozanda, Choparlar, Dorichi, Tabiblar, Munshilar, Bakovul, Qushchi, Bosh xojib, Dargoh faoliyatini boshqarish, uning vazirliklari, mahalliy hokimiyat idoralari va umuman saltanatda kechayotgan jarayonlar bilan bog’liq ishlar oliy devon zimmasida bo’lgan. Oliy devonda har kuni 4 vazir, ya’ni ijroiya idoralari nomidan bosh vazir, harbiy vazir, mulkchilik va soliq ishlari vaziri, moliya vaziri hozir bo’lib, o’ziga xos ravishda hukmdorga hisob berib turgan.

3. Jadidlar harakatining yuzaga kelishi va uning atoqli vakillari XIX asr oxnri - XX asming boshlarida siyosiy, madaniy, iktisodiy jixatdan inkiroz xolatiga tushib kolgan mustamlaka tufayli rivojlanishi past darajada bulgan ulkada Turkiston ziyolilari chor Rossiyasining mustamlakachilik zulmidan kilish, uz milliy davlatchiligini tuzish, iktisodiy va madaniy tarakkiyotga Yul ochish, xalkka ziyo tarkatish choralarini kurdi. Bu borada jadidchilik xarzkati katta rol uynadi. Jadidchilik rus mustamlakachnligiga karshi mnlliy demokratik xarakat bulib, u usha davr Turkistondagi kolok iktisodiy ijtimoiy va madaniy sharoitda yashayotgan xalklami ma'rifatlashtirish, jamiyat xayotida ijtimoiy va madaniy isloxotlar utkazish, pirovardida, milliy mustakillik goyalarini gayotga tadbiketish maksadini uz oliga kuydi. XlX-asr oxiri va XX asr boshlarida Turkiston ijtimoiy-siyosiy xayotida jadidchilik xarakati keng kuloch yoyib rivojlandn. Jadid euzi arabcha bulib, yangi usul degan ma'noni anglatadi. Ammo jadidchilar xarakati fakat madaniy-ma'rifiy xarakat, ya'ni eski maktablarning kiyin ukitish tizimiga nisbatanyangi usuliga asoslangan yangi uslub asosida ukitishga utishdangina iborat emasdir. U ayni chogda keng, chukur mazmundagi ma'naviy- maVifiy, milliy tarakkiyot va milliy istiklol muammolzrini xam uz ichiga olgan edi. Jadidchilik xarakatining ilxomchisi va tashkilotchisi kirim-tatar ziyolilarining ilgor vakili Ismoil Gaspirinskiy edi. Urta Osiyoda jadidchilik xarakatining yirik vakillari Munavvar Kori Abdurashidxonov, Bexbudiy, Avloniy, CHulpon, Fitrat, Ayniy, Fayzulla Xujaev va boshkalar. Toshkentda birinchilar katorida jadid maktabini 1901 yilda Munawar Kori Abdurashidxonov ochdi. 1910yilga kelib Toshkentda bunday maktablar soni 10 taga, Kukon shaxrida esa 16 taga etdi. Turkiston jadidlir adolat, erk va ozodlik uchun kurashda uz faoliyatlarini uch yunalishda olib bordilar. Btrinchisi YAngi uslubdagi jadid makgablari ochish, ikkinchidan umidli yoshlami chet ellarga ukishga yuborish, Uchynchidan Turli ma'rifiy jamiyatlar tuzish yuli bilan omma urtasida targibot-tashvikot ishlarini yulga kuyish orkali ziyolilarning kuclili firkasini tashkil etish. Asosiy siyosiy maksadi CHor mustamlakachiligidan xalos bulish. Ziyolilaming kuchli tabakasini tashkil etish va ulaming omma urtasidagi ta'sir doirasini kengaytirishda jadidlar matbuotga katta um id bogladilar: Tarakkiy, Xurshid, Osiyo, Turon, Sadoi Turkiston, Sadoi Fargona, Oynakabi gazeta vajurnallarnashr etildi. Uzbek dramaturgiyasining ilk asari xisoblanmish Bexbudiyning Padarkush asari va uning saxnalashtiri lishi.

4. O'rta Osiyoda milliy-hududiy chegaralanishning o'tkazilishi va uning oqibatlari. Shuro istibdodi davrida Urta Osiyoda "milliy davlat chegaralanishi" utkazildi. Bu milliy xududiy davlat chegaralash 1925 yilda utkazildi. Unga kura Urta Osiyoda Uzbekiston SSR, Turkmenistan SSR, Kora Kirgiz Kirgiznston) muxtoriyati, UzSSR tarikibida Tojikiston muxtoriyati, shuningdeq Korakalpok muxtoriyatini tashkil etishlishi xakida e’lon kilindi. Bundan kuzlangan asosiy maksad Urta Osiy xalklariga birlashish imkonini bermasliq ularning bkrligi, madaniyati, tili va urf-odatlarini parchalash, markazga karamligini oshirish, ruslashtirishni tezlashti|№sh va milliy-ozodlik xarakati kuchlarini parokandalashdav iborat buldi. Shu asosda Uzbekiston SSR tashkil topganlig» UzSSR Shurolarining 1-kurultoyida 1925 yilning 17 fevradag. e’lon kilindi

5. Samarqandning 2750 yilligini nishonlash bo'yicha chora-tadbirlar. 'YUrtboshimiz uxining 2003 yil oktyabr oyida yundoyatta tashrifi chogida samarkandning shaxar sifatida shakllshgan eng kadimgi davr arxeologik manbalarini yignshni, uning yubiley sanasini kayta kurib chikishga asos buladigan ilmiy xujjatlami tayyorlapshni olimlar zimmasiga vazif kilib topshirdi. provardida Islom karimovning say harakatlari natajasida Parij shaxrida, YUNESKO bosh konferensiyasining 2005 yil 20 oktyabrdagi 33 -sessiyasida Samarkand shaxrinkng 2750 yilligini nishonlash va unda YUNESKOning ishtirok etishi xakidagi karork e'lon kilindi.Karorning chikishida UzRFA olimlarishng xam muayyan xissasi bor. UzR FA Samarkand bulimi '©shidagi arxeologiya institutining olimlari keyingi yillardautkazgan arxeolologik ekspeditsiyalarda kuplab ashyoviy materjaplarni topishdiki, ular u stada utkazilgan chukur ilmiy tadr4kkotlar Samarkand shaxrining yoshi xakikatdan xam 2750 ykdazn kam emasligini kursatdi.UzR FA Samarkand bulimi ransh, prof T.SHirinov boshchiligida bu xususida xukumatimizga maxsus xujjat – asosnoma tayyorlandi.Kdrorning e'lon kjshinishi mamlakat mikyosida keng kulamli ishlami bajarilishga asos buldi.2007-yil may oyida Samarkand shaxrida Ushbu zadbirga bagishlab «Samarkand shaxrining umumbashariy shdaniyat tarixi tutgan umi» mavzusida xalkaro ilmny-amaliy konferensiya utkazildi. Ushbu anjumanda mamla katim izdan va chet ellardan nufuzli olimlar uz ilmiy izlanishlari natijalarini ma'ruza knpishdn.SHunday kilib Samarkand shaxrining 2750 ynllik yubiley tantanalari 2007 yilning avgus oyida utkazildi

2565744

1. Urug‟chilik jamoasi – ona urug‟i jamoasining shakllanishi va uning taraqqiyoti.So’nggi paleolit oxirida yuz bergan tub o’zgarish ibtidoiy to’da o’rnida urug’ jamoalarining vujudga kelishidan iborat bo’ldi. Qon-qarindoshlikka asoslangan urug’ jamoalari ona urug’i doirasida rasmiylashdi, u tarixda matriarxat deb nom oldi. Bir urug’dan tarqalgan odamlar jamoasi katta bir g’orda yoki bir necha kulbadan iborat joyda birgalikda yashagan, birgalikda mehnat qilgan, mehnat mahsulotlari butun urug’ a’zolarining umumiy mulkihisoblangan. Mehnat qurollari tayyorlash, ovqat topish, yoshlarga ov qilishni o’rgatish ishlariga urug’ oqsoqoli rahbarlik qilgan. Urug’ning eng tajribali va hurmatli a’zosi oqsoqol bo’lgan. Odamlar tosh va suyakka tasvir tushirishni, ayollar uchun turli bezak va taqinchoqlar, ayollarning haykalchalarini yasashni o’zlashtirganlar. G’orlarning devorlariga yirik hayvonlarning tashqi ko’rinishini, ov manzaralarini tasvirlovchi rasmlar chizganlar. Hayvonlar va ovchilarning harakatlarini namoyon etuvchi o’yin-raqslar vujudga kelgan. Shu tariqa, tasviriy va amaliy san’at paydo bo’ladi. So’nggi paleolit davridayoq insonning evropoid, negroid, mongoloid kabi irqiy turlari paydo bo’ladi.Bu irqlar odamlar taraqqiyotining sifat ko’rsatkichi bo’lmay, tabiiy shart-sharoitlar ta’sirida vujudga keladi. Evropoidlar Evropada, Negroidlar Afrikada, Mongoloidlar Shimoliy, Sharqiy va Janubiy Osiyoda yashaganlar.

2. Temuriylar davrida xo’jalik va madaniy hayot. Temuriylar davrida aholi to’laydigan turli-tuman soliqlar orasida xiroj (er solig’i) alohida ajralib turardi. Dehqonlar etishtirgan hosilning kamida uchdan bir qismi xiroj solig’iga to’langan. Bundan tashqari ushr (daromadning o’ndan bir qismi), tamg’a (savdosotiq, hunarmand ahlidan olinadigan soliq), zakot, tutun solig’i, bog’ solig’i, uloq, dorug’ona (harbiy qo’riqchilar uchun), mirobona (suv etkazib beruvchilar uchun), yasoq (chorva mollari uchun), begor (davlat hisobiga ishlab berish: saroy qurilishi, ariq, kanallar qazish uchun) va boshqa soliq va majburiyatlar joriy etilgandi. Buyuk ipak yo’lining shuhrati ayniqsa XIV asrning ikkinchi yarmi va XV asrda, yanada ortdi. Sohibqiron mamlakatning yuksak rivojida xalqaro savdoning nechog’lik ulkan ahamiyat kasb etishini bilganligidan, bu sohani butun choralar bilan o’stirishga alohida e’tibor bergan. Bunda yurt tinchligi, ulus farovonligi masalalari har doim uning diqqat markazida turgan. Shu bois ulug’ Amir savdo yo’llarini qo’riqlash, odamlar, musofirlar, turli yurt savdogarlari manfaatlarini bosqinchilar, qaroqchilar tajovuzidan muhofaza qilishni muhim davlat ahamiyatiga molik vazifalardan deb hisoblagan. Amir Temur tashabbusi bilan mamlakatning har bir yirik shaharlarida savdo karvonlarining kirishi va chiqishini nazorat qiluvchi davlat nazorat xizmati va maxsus bojxonalar tashkil etilgan. . Temuriylar davrida xattotlik, tasviriy san’at va musiqa madaniyati rivoj topdi. Bu sohada Mirali Tabriziy, Shayx Muhammad, Junaid Naqqosh, Temuriylar davri xattotligi va naqqoshligi maktabi atoqli vakillari: Sultonali Mashhadiy, Abdujamil Kotib va boshqalarning ijodi benazirdir.

3. XX asr boshlarida Turkiston o'lkasi, Buxoro va Xivadagi ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat. Туркистоннинг ижтимоий-сиссий хаёти. XX асрнинг дастлабки ун йилликлари жахон халклари учун нихоятда огир, ташвишли ва инкирозларга бой йиллар эди. Жахон иктисодий ва сиесий инкирозолари биринч навбатда Европа ва Шаркнинг ривожланган мамлакатларини уз гирдобига тортди. Улар бу огир иктисодий ва сиесий инкироздан чикиб кетиш максадида тажовузкор ташки сиёсат олиб бордилар. Окибатда фожеали ва киргин-барот урушлар келиб чикди. 1904 й. бошланган рус-япон уруши ва 1914-1918 йй.ниуз ичнгаолган ва дунёнинг28 мамлакатини уз домига тортган. Шулар сабабли Туркистон улкасида мустамлакачилик, миллий зулм ва зуравонлик сиёсати яна авж олди. У уз олдига максад килиб Туркистон улкаси бойликларини талаш ва ерли хлкларни каттиккуллик билан эксплуатация килиб, уларнинг конини зулукдек суриш учун улуг давлатчилик, шовинистик сиёсат олиб боришни куллади. Халк эса гоят огир ва кисматли хаёт кечирар эди. Мустамлакачилар уларга паст назар билан караб, "сарт" деб атаган. Иш хаклари кам булган, соликлар ошиб борар эди, нархлар ку^тарилар эди

4. Qoraqalpog'iston muxtor jumhuriyatining tashkil topishi. 1924 yili milliy davlat chegaralanishi natijasida Urta Osiyo kartasida ittifokdagi respublikalar bilan birga muxtor, ya'ni avtonom tuzilmalar xam paydo buadi.Ular orasida Korakalpogiston (avtonom) viloyati xam bor eli.Uning tarkibiga volostlarga bulinadigan Turtkul, CHimboy, Xujayli, Kungirot okrutlari kirdi. 1925-yil 12-13 fevrat kunlari Turtkulda bulib utgan Sovetlaming 1 ta'sis kurultoyi Korakalpogiston muxtor viloyatining Kozogiston ASSR tarkibida tuzilganini konun yuli bilan rasmiylashtirdi va davlat xokimiyati ni ng raxbar organini -Korakadsh^Aiston muxtor viloyati Ijroiya Komitetini sayladi.Muxtoriyatning vakolatli va ijroiya organlari viloyatning^A beshkaruv soxdlarida xujatik va madaniy \ayotida xokimiyat vayulatiga ega edi.Korakatpogiston muxtor viloyati ijroiya Kshiteti Kozogiston ASSR Markaziy Ijroiya Komiteti Prezksh^da uz vakil i ga ega bulib, viloyat uchun muxim masalazaming xammasi bevosita Butunrossiya Markaziy Ijroiya Kamiteti Prezidiumida xal kilinar edi.Korakalpogistonda yaiiydigan asosiy ellatlar kbrakalpoklar (38,5), o'zbeklar {28,7%), kozoklar (22,6%) bulib, ruslar 1% dan xam kamrokni tashkil etardi (shaxar axolisini xisobga olmaganda)

5. I.A.Karimovning "O'zbekiston musaqillikka erishish ostonasida" nomli asarining mazmun-mohiyati Mamlakatimizda xukukiy demokratik davlat, fukarolik jamiyati barpo etish yulida awalambor asosiy ustuvor yunalishlaridan biri milliy armiyani shaklantarishdir.Uzbekiston Respublikasi Prezidenta Islom Karimov 1990 yil 5 iyunda Uzbekistan Kompartiyasining XXII s'ezdida "Utmishdan sabok chikarib, kelajakka ishonch bilan" komli ma"ruzasida "Viz, armiya xizmatiga salbiy munosabatni keltirib chikargan sabablarni bartaraf etish uchun omilkorlik bilan xarakat kilishimiz ;iart", degan edi. Bu urinda ran ayrim xarbiy kismlarda intizomning bushashib ketgani, Ustavga xilof munosabatlar mavjudligi, yigitlaming mayiblanib kaytishi va xal о к bulishiga yul kuyraaslik xakida bormokda. Viz ruyi rost aytishimiz kerakki, bunga aslo yul kuya olmaymiz. Uz farzandlarimizni ularga nisbatan noxush xatti-xarakatlardan va belgilangan konunlaming buzilishidan muxofaza kilish uchun barcha ishlarni kilamiz. Uzbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining tashabbusi bilan UzSSR Oliy Soveta Ittafok organlariga yigitlarimizning xizmatni utash tartibi ni uzgartirish tugrisida bir kancha takliflar kiritdi. Bu masalalar xozir xal etilmokda. CHunonchi, kur il i sh kismlariga chakirilgan yigitlar Turki ston xarbiy okrugi xudidida xizmatni utashlari tugrisida masala xal etildi.CHakiruv komissiyalariga Oliy Sovet va maxali у Sovetlarining deputatlari jglbetiladigan buldi. Uzbeknstondan chakirilgan yigitlarningbarchajangovar kismlarda xarbiy xizmatni utash shart-sharoitlari respublika jamoatchiligi tamonidan kat'iy nazorat ostiga olinmokda."Kaysi birkitobdagoyatibratli rivoyatni ukigan edim. Emishki, Amir Temur yarimjaxonni zabt etib, olis urmon kabilalariga borib etibdi, xullas, ularni xam uziga buysindiribdi. Kdysar va jangari, ozod va samimiy bu kabila boshligi chorasizlik tufayli, Temurga kurollarini topshirar ekan, kuyidagi gaplami aytibdi: - "Ey, Amir! Sen bizni kurol kuchi bilan enga olding. Birok senga aytadigan shartlarimiz bor. Agar sen kassob bulsang, bizni suyib tashla, agar sen savdogar bulsang, sotib yubor, agar podsho bulib kelgan bulsang - bizga baxt ato et!". Ushbu urinda tanikli olim A.Azizxujaevning "CHin o'zbek ishi" kitobida keltarilgan fikrlarga murojaat etamiz. "Mustakillik davrida yosh davlatimiz, unga kudrat baxsh etguvchi zaxmalkash xalkimiz davlat va jamiyat kurilishining turli jabxalarida bekiyos yutuklarni kulga kiritganini gurur bilan ta"kidlab utish mumkin.

2568745

1. O’zbek xalqi ilk davlatchiligi tarixining O’rta Osiyo xalqlari tarixi bilan uzviy bog’liqligi. O‘zbeklar alohida etnik birlik (elat) bo‘lib, Movarounnahr,Xorazm, Yettisuv, qisman Sharqiy Turkistonning g‘arbiymintaqalarida shakllangan. O‘zbekiston hududida qadimdan o‘troq yashab, sug‘orma dehqonchilik, hunarmandchilik bilan shug‘ullanib kelgan mahalliysug‘diylar, baqtriylar, xorazmiylar, farg‘onaliklar, shoshliklar, yarim chorvador qang‘lar, ko‘chmanchi sak-massaget kabietnik guruhlar tashkil etgan. Shuningdek, Janubiy Sibir, Oltoy, Yettisuv, Sharqiy Turkiston hamda Volga va Ural daryosi bo‘ylaridan turli davrlarda Movarounnahrga kirib kelgan etnik guruh ham O‘zbek xalqi etnogenezida ishtirok etadilar.Yuqorida nomlari keltirilgan etnoslar asosan turkiy va sharqiy eroniy tillarda so‘zlashganlar. Amudaryo va Sirdaryo oralig‘ida yuqorida nomlari qayd etilgan qabila va elatlarning etnik jihatdan aralashuv jarayoni natijasida o‘troq hayotga moslashgan turkiy hududiy maydon, o‘zbek xalqiga xos antropologik qiyofa shakllanadi. Mil. avv. III asrda Sirdaryoning o‘rta oqimida tashkil topgan Qang‘ davlati davrida turkiyzabon etnoslar ustuvorlik qilib, o‘ziga xos uyg‘unlashgan madaniyat shakllanadi. Arxeologik asarlarda bu madaniyat «Qovunchi madaniyati» nomini olgan. Antropolog olimlarning ta’kidlashlaricha, aynan shu davrlarga kelib, O‘rta Osiyoning vodiy va vohalarida yashovchi aholi tashqi qiyofalarida hozirgi o‘zbek va voha tojiklariga xos antropologik qiyofasi to‘liq shakllanadi.