|
2. Xorazmshohlar davlatining yuksalishi. Vatanimiz hududida miloddan avvalgi so’nggi ming yillik boshlaridagi ilk davlatchilik tuzilmalari ham shu hududda vujudga kelgan. Milodning turli bosqichlarida ham Xorazmshohlar sulolasi nomi bilan hukmronlik qilgan hukmdorlar xonadoni tarixdan ma’lum. Bular: 305-995 yillarda afrig’iylar xonadoni, 995-1017 yillarda ma’muniylar (Ma’mun I, Abdulhasan Ali, Ma’mun II), 1017-1034 yillarda esa Oltintoshiylar (Oltuntosh, Horun, Handon) sulolalari Xorazmshohlar unvoni bilan davlat boshqaruvini amalga oshirganlar. Xorazmshohlar (Anushtaginlar) sulolasi: 1.Anushtagin (1077-1097); 2.Qutbiddin Muhammad (1097-1127); 3. Jaloliddin Otsiz (1127-1156); 4.Alp-Arslon (1156-1172); 5.Alouddin Takash (1172-1200); 6.Muhammad Xorazmshoh (1200-1221); 7.Jaloliddin Manguberdi (1221-1231)
3. Toshkent ("Vabo isyoni") qo'zg'oloni va uning ahamiyati 1892-yilning mart oyida Afg‘onistonda vabo kasalligi tarqaldi. Bahor faslining oxirlariga kelib bu kasallik Samarqand viloyatining Jizzax uezdida, 7-iyunda esa Toshkentda ham qayd qilindi. Toshkent shahar ma’muriyati kasallikka qarshi tadbirlar qatorida shahardagi 12 ta qabristonni yopib qo‘ydi. 1892-yildagi norozilik harakatlarini keltirib chiqargan asosiy sabab, birinchidan, mahalliy aholiga nisbatan siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan mustamlakachilik jabr-zulmining tobora kuchayib borayotganligi; ikkinchidan, xalq ommasining og‘ir ahvoli, hunarmand kosiblar va mardikorlaming ayovsiz ishlatilishi; uchinchidan, iste’mol mahsulotlari narxlarining to‘xtovsiz oshib borishi, soliqlaming ko‘pligi; to‘rtinchidan, amaldorlaming o‘z mansablarini suiiste’mol qilishi, poraxo‘rligi kabi holatlaming ko‘payib ketishi bo`ldi. Tarixda «Vabo isyoni» (yoki «Toshotar voqeasi») deb nom olgan qo‘zg‘olon 1892-yilning 24-iyunida boshlandi. Bu voqeani o‘z ko‘zi bilan ko‘rgan zamondoshlardan biri shunday yozgan edi: “Qo‘zg‘olonchilaming maqsadi bo‘layo`lgan kamsitishlami to‘xtatishga erishish edi. Olomon shahar boshlig‘i S.Putinsev huzuriga chora ko‘rish to‘g‘risidagi talab bilan yo‘lga tushadi. Olomonda o‘qotar yoki zamonaviy qurollar ham yo‘q bo‘lib, ular taxminan 400 kishi atrofida edi” Eski shahar oqsoqoli Muhammad Yoqub olomondan qo‘rqib ketib, shahar boshlig‘i polkovnik S. Putinsev huzuriga yordam so‘rab bekinishga urindi. Xalq S. Putinsevdan oqsoqolni ular ixtiyoriga berishni talab qildi. S.Putinsev esa muzokara o‘miga kuch ishlatishni afzal ko‘rdi. Kuch ishlatish to‘g‘risidagi buyruqdan keyin, sabr kosasi to‘lgan xalq uzoq o‘ylab o‘tirmay hokimga hujum boshladi. Uning odamlarini tor-mor etib, o‘zini kaltaklashdi. Toshkent oqsoqolining uyiga o‘t qo‘yishdi. S. Putinsev va uning mirshablarini do‘pposlagan xaloyiq mahkamani ham ostin-ustun qildi. Qo‘zg‘olonni bostirish uchun kazaklar polki va bir ro`la askar chaqirildi.
4. Qizil armiyaning Buxoroga hujumi. «Buxoro Xalq Sovet respublikasi»ning tashkil topishi. Buxoro Xalk sovet respublnkasining tashkil topishi. Buxoro amirligini tugatilishida yosh buzoroliklarnyng roli katta . Fayzullo Xujayev Raxbarlik kilgan ish Buxoroliklarning birgalikdan xarakati bilan Buxoroda tuntarish tayyorladilar. Ularning tashabusi bilan 1920 yil 29 avgust Chorjuda kuzgolon uyushtirishdi.Bu yerda Muvakkat inkilobiy kumita tuz i b , uRSFS xukumatiga yerdam tugrisidagi iltimosnoma bilan murojat kilindi. Sovet davlati esa yaxshi kurollaipsh va maxalliy axolini daxshatga solgan aviasiya bilan kuvatlantirilgan yirik xarbiy kismlarni Buxoraga tayladi. Amir lashkari deyarli xech bir karshilik kursatmadi. Amir Sayd Olimxonning uzi esa oshasi va devoni bilan Avgonistonga kochib ketti. 120 yil 8 oktyabr Buxoro xalk Sovet raisi va Soyoik tadid Fayzullo Jurayev boshchiligidagi xukumat xalk vazirligi kengashi tuzilgan e’lon kilindi. Shunday kilib Buxoro Amirligi kuladi va utmishga aylandi. Buxoro Resi 1924 yilgacha mavjud bulgan, keyin esa Uzbekiston SSR tarkibiga kiritilgan. Xiva xonligi tugatilishiga xam yosh Buxoroliklarni roli katta
5. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoevning 2017 yil 22-dekabr kuni Oiiy majlisga Murojaatnomasida davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning ustuvor yu'na!ishlari to'g'risida. I. Davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning ustuvor yo'nalishlari 1.1 Demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilishda Oliy Majlis, siyosiy partiyalarning rolini yanada kuchaytirish: davlat hokimiyati tizimida Oliy Majlisning rolini oshirish, uning mamlakat ichki va tashqi siyosatiga oid muhim vazifalarni hal etish hamda ijro hokimiyati faoliyati ustidan partament nazoratini amalga oshirish bo'yicha vakolatlarini yanada kengaytirish; qabul qilinayotgan qonunlaming amalga oshirilayotgan ijtimoiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va sud-huquq islohotlari jarayoniga ta'sirini kuchaytirishga yo'naltirgan holda qonun ijodkorligi faoliyati sifatini tubdan oshirish; siyosiy tizimni rivojlantirish, davlat va jamiyat hayotida siyosiy partiyalaming rolini kuchaytirish, ular o'rtasida sog'lom raqobat muhitini shakllantirish. 1.2. Davlat boshqaruvi tizimini isioh qilish: davlat boshqaruvini markazlashtirishdan chiqarish, davlat xizmatchilarining kasbiy tayyorgarlik, moddiy va ijtimoiy ta'minot darajasini oshirish hamda iqtisodiyotni tartibga solishda davlat ishtirokini bosqichma- bosqich qisqartirish orqali davlat boshqaruvi va davlat xizmati tizimini isloh qilish; mamlakatni ijtimoiy-siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo'yicha vazifalarni amalga oshirishda o'zaro manfaatli hamkorlikning samarasini oshirishga qaratilgan davlat-xususiy sheriklikning zamonaviy mexanizmlarini joriy etish; davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta'minlash, jismoniy vayuridik shaxslaming huquq va erkinliklari hamda qonuniy manfaatlariga oid axborotni taqdim qilishning zamonaviy shakllarini joriy etish; "Elektron hukumat" tizimini takomillashtirish, davlat xizmatlari ko'rsatishning samarasi, sifatini yuksaltirish va bu xizmatdan aholi hamda tadbirkorlik subyektlari tomonidan foydalanish imkoniyatini oshirish. 1.3.Jamoatchilik boshqaruvi tizimini takomillashtirish xalq bilan muloqotning samarali mexanizmlarini joriy etish; jamoatchilik nazoratini amalga oshirishning zamonaviy shakllarini rivojlantirish, ijtimoiy sheriklikning samarasini oshirish; fuqarolik jamiyati institutlarini rivojlantirish, ulaming ijtimoiy va siyosiy faolligini shirish; mahalla institutining jamiyat boshqaruvidagi o'rni va faoliyati samaradorligini oshirish; ommaviy axborot vositalarining rolini kuchaytirish, jumalistlaming kasbiy faoliyatini himoya qilish
Do'stlaringiz bilan baham: |
