Mezolit (o’rta tosh) davri

Qadimgi Sug’d (Sug‟diyona) davlati va uning hududi.So’g’diyona, Sog’da, Sug’uda, Zarafshon va Qashqadaryo oralig’idagi hudud, “Avesto”, yunon-rim manbalari, ziroatchilik, Yerqo’rg’on, Afrosiyob, Uzunqir, Ko’ktepa). Sugdiyona Urta Osiyodagi kadimiy, tarixiy, madaniy viloyat xisoblanadi. Ilk marta axamoniylar sulolasi vakillarining koyatosh xotirot bitiklarida Sugudi shaklida qad.eron saltanatiga tobe qilingan satrapliklardan biri mamlakatning nomi sifatida kayd etil gan. Sugdiyona 3 ta tarixiy geografik xududni birlashtirgan: Samarkand Sugdi, Buxoro Sugdi va Kesh Naxshab Sugdi. Xar 3 kismi uzaro tabiiy geografik uzaro tabiiy chegaraga xali ega edi. Buyuk Ipak yulinnng markaziy tarmokdari Sugdiyona orkali utgan. Natijada Sugdiyona xalkaro savdo munosabatlarida muxim urin tutadi. Buyuk ipak yuli builab savdogarlarning kishlokdari, shaxarlarida esa uning maxallalari paydo bulgan. Sugd tili xalkaro til rolini ui nagan. Bu xol xitoy sayyoxlari tomonidan notugri tasvir uygotgan. Sugdiyona mil.avv.6-2 asrlarda avval axamoniylarga, sungra makedoniyalik Aleksandr tuz gan saltanatga, uning davomchisi Salavka davlatiga, Yunon-Baktriya tobe bulgan. Mil.avv. 2-1 ayerlardan boshlab Sugdiyona uz musta uilliginn tiklashga kirishgan. Uning markaziy va maxalliy tangalari zarb kilina bo shla gan. Sugdiyona a sta sekin xar uch kiyem chegaralarini uz atrofiga yiga boshlagan va konfederativ davlat uyushmasiga aylanib borgan.Mi. 1 ming y ill i kn ing 1 chi yarmida Sugdiyona kushonlar, xioniylar, abdallar, kidarlar ta’sir i da bulgan. Arab istilosining boshlangich davridan to Sugd podshosi Turgar davri oxirigacha Sugdiyona uzining konfederativ xususiyatini saklashga xarakat kilgan. Turgardan keyin Sugdiyonada ixshidlar siyosiy xokimiyat tugab mam-t xalifatik tarkibiga kirgan.