Meyorlashtirish asoslari” fanidan ma’ruzalar matni

1.2. Fanni o’rganish predmeti va uslublari.
Kursning maqsadi bo’lg’usi iqtisodchilarni iqtisodiy resurslardan foydalanish bo’yicha nazariy bilimlar , uslublar bilan qurollantirish va amaliy ko’nikmalar xosil qilishdan iborat.
Shuningdek fanning maqsadi talabalarga material va mehnat resurslaridan foydalanish jarayonida amal qiluvchi iqtisodiy qonunlar; korxona xo’jalik faoliyati samaradorlik ko’rsatkichlari va ularni oshirish yo’llari; material resurslar sarfini, ishlab chiqarish zaxiralarini me’yorlashtirish uslublari borasida tushinchalar berishdan iboratdir.
Fanning ob’ekt bo’lib korxonaning mehnat va moddiy resurslari hisoblanadi
“Me’yorlashtirish asoslari” fanining predmetini moddiy ne’matlarni yaratish jarayonida material va mehnat resurslarining mavjudligi va ulardan oqilona foydalanishni ta’minlaydigan uslub va vositalar tashkil etadi.
Fanning vazifalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:

• 
  - Talabalarni me’yorlashtirish uslublari bilan tanishtirish, ularni amalda qo’llashga o’rgatish, taxlil asosida xulosalar chiqarish va rivojlanish yo’nalishlarini aniqlashtirish borasida ko’nikmalarni xosil qilish;
  
• 
  -innovatsion va ilmiy texnik rivojlanish tendensiyalarini va ularning resurslardan foydalanish hamda me’yorlashtirish samaradorligiga ta’sirini taxlil qilish; me’yorlashtirish asosida korxona resurslaridan foydalanish darajasini tadqiq etish, taxlil qilish va baholash ko’nikmalarini shakllantirish.
  
• 
  korxonalarda texnika, texnologiyaning va ishlab chiqarishni tashkil etish ishining rivojlanishini munosabati bilan mehnat va moddiy resurslarni me’yorlashtirishni takomillashtirish;
  
• 
  mehnat jarayonini takomillashtirish, mehnatning ilg’or usul va uslublarini joriy qilish;
  
• 
  texnikaning va ishlab chiqarishning hozirgi zamon talablari darajasiga muvofiq vaqt va mahsulot ishlab chiqarish normalarini hisoblab chiqish va ularni amaliyotga joriy qiishdan;
  
• 
  ishlab chiqarishning ayrim sohalariga (uchastkalariga) xizmat ko’rsatish normalari asosida ishchilar va moddiy resurslar miqdorini belgilashdan;
  
• 
  bajarilgan mehnatning yoki ko’rsatilgan xizmatning miqdor va sifatiga qarab ish haqini tashkil qilish uchun sharoitlar yaratishdan;
  
• 
  resurslar sarfi bo’yicha norma va normativlarini takomillashtirish;
  
• 
  ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik yangilash va diversifikasiya qilish, innovatsion texnologiyalarni keng joriy etishni takomillashtirish.
  

Me’yor va normagivlar o’lchov va chegaralash funktsiyasi bilan bir qatorda hisob, nazorat va tartibga solish funktsnyalarini ham bajaradi. Ular ishlab chiqarishni rejalashtirish va tartibga solish, sarflarni erishilgan natijalar bilan solishtirish, faoliyat boshida va natijalar bo’yicha majburiyatlarni chegaralash, erishilgan natijalarni ob’ektiv baholash asosi bo’lib hisoblanadi.