Mexanizatsiyalash muhandislari instituti «fizika va kimyo» kafedrasi

36.
 
Kengligi 0,01 mm bo‟lgan difraksion tirqishga, tik holda to‟lqin uzunligi 6563Å 
bo‟lgan monoxromatik yorug‟lik tushmoqda. Birinchi va ikkinchi maksimumlar uchun, 
difraksion burchaklar farqi topilsin.
J: 

= 15
o

---

177 
37.
 
Monoxromatik manbadan (

=6000 Ǻ) yorug‟lik, dumaloq teshikli diafragmaga 
normal tushadi. Teshik diametri 6 mm. Diafragma orqasida 3 m masofada ekran 
joylashgan bo‟lsa, diafragma teshigiga Frenelning necha zonasi sig‟adi? J: 5 zona. 
38.
To‟lqin uzunligi 

=4100Å bo‟lgan monoxromatik yorug‟lik, difraksion panjaraga 
tushmoqda. Agar, birinchi va ikkinchi maksimumlarni difraksion burchaklarini farqi 

=2
o
21
`
bo‟lsa, difraksion panjarani 1 mm da, nechta shtrix borligini toping.
J: N=1000 
39
. Difraksion panjara doimiysi 2,0 mkm va eni 25 sm bo‟lsa, mazkur panjara ikkinchi 
tartibli spektrning sariq nurlar (

=6

10
-5
sm) sohasida, qanday to‟lqin uzunliklari 
farqini ajrata oladi? J: 

=0,24 Ǻ 
40.
 
Diametri 2 m bo‟lgan dumaloq stolning chekkalarining yoritilganligi 
maksimal bo‟lishi uchun, stol markazidan qanday balandlikda, lampani o‟rnatish 
kerak? J: h=4m 
41.
 
Yuzi 25 m
2
keladigan kvadrat xonaning markazida lampochka osilgan. 
Lampochkani nuqtaviy yorug‟lik manbai deb hisoblab, xona burchaklaridagi 
yoritilganlik eng ko‟p bo‟lishi uchun, lampochka poldan qancha balandlikda 
turishi kerak? J: h=2,5m 
42
.Diametri 10 m bo‟lgan dumaloq stolning markazidan 3 m balandlikda, yorug‟lik
kuchi 250 sham bo‟lgan lampa osilgan. Agar, lampani hamma yo‟nalishda bir
xilda yorug‟lik tarqatuvchi nuqtaviy manba deb qarab, stol yuzining qancha
protsenti yoritilganligi, 6 luksdan kam emasligini toping. J: 25% 
43
.S nuqtaviy yorug‟lik manbai, MN sirtni yoritadi. Yorug‟lik manbai S ning yon
tomoniga yoritiladigan sirt qadar uzoqlikda, A nuqtaga yorug‟lik qaytaruvchi Z
yassi ko‟zgu joylashtirilsa, yorug‟lik manbai S dan, sirtning A nuqtasiga
perpendikular tushayotgan nurlarning yoritilganligi, qanday o‟zgaradi? (15 -
rasm). Ko‟zgu o‟ziga tushgan nurlarning hammasini qaytaradi deb hisoblang. J:
2 marta kamayadi. 

---

178