Mexanizatsiyalash muhandislari instituti «fizika va kimyo» kafedrasi

5 - 
rasm
. 
Ikkita perpendikulyar ko‘zgular
 

---

160 
Yechim.
5b - rasmda 
bo„lganligi uchun, 
, qaytish qonuniga 
asosan qaytish burchagi ham shunday bo„ladi (
). Uchburchak ichki 
burchaklari yig„indisi hamisha 180
0
ekanligini qo„llab, hamda ikki ko„zguga tushirilgan 
normallar bir-biriga perpendikulyar ekanligini hisobga olgan holda biz quyidagilarga 
ega bo„lamiz: 
Shu tarzda 
ekanligini 
hosil qilamiz. Qaytish qonuniga asosan 
, shunday qilib, nur ikkinchi 
ko„zgu sirtidan 
burchak ostida chiqadi. 
6 
-
rasm.
Ko‘zguda o‘z aksini ko‘rish
2–Masala. 
O‘zining to‘liq aksini ko‘rish uchun ko‘zguning balandligi qancha 
bo‘lishi kerak?
 
Vertikal osilgan
 y
assi ko„zgu oldida bo„yi 1.60
m
bo„lgan ayol turibdi. 
Uning butun gavdasi ko„rinishi uchun ko„zguning balandligi qanday bo„lishi va 
ko„zguning pastki ( ) nuqtasi poldan qancha balandda joylashishi kerak? Uning 
ko„zlari boshining yuqori nuqtasidan 10
sm
pastda deb hisoblang. 
Yondoshuv. 6
- rasmda
 
ayol boshining yuqori nuqtasidan (
to oyoqning 
pastki nuqtasigacha (
) butun gavdasini ko„radi. Tasvir yasashimiz uchun 
ob„yektning har bir nuqtasidan ikkitadan nurlar chiqarmaymiz. Bizga ma‟lumki, yassi 
ko„zgu orqasida hosil bo„lgan tasvirdan ko„zgugacha qancha masofa bo„lsa, ko„zgu 
oldida turgan ob„yekt ham ko„zgudan shuncha masofada turibdi. Biz faqat 
G
nuqtadan 
(boshining yuqori nuqtasi) bitta va 
A
nuqtadan (oyoq barmoqlari joylashgan nuqta) bitta 
nur chiqaramiz va keyin geometrik qoidalarni qo„llaymiz. 

---

161 
Yechim. 
Oyoqlarining 
A
nuqtasidan chiqayotgan birinchi nur 
B
nuqtadan qaytib, 
E
nuqtada ko„zlariga tushadi. Ko„zguning pastki nuqtasi 
nuqtadan pastroqda 
joylashmasligi kerak. Qaytish burchagi tushish burchagiga ten bo„ladi, demak, 
ning 
balandligi
 
AE
ning 
balandligini 
yarmiga 
teng. 
Chunki, 
, shundan 
ligi kelib chiqadi. Xuddi 
shunday, agar ayol boshining yuqori nuqtasini ko„rayotgan bo„lsa, unda ko„zguning 
yuqori cheti 
nuqtagacha bo„lishi kerak, qaysiki ayol boshining yuqori 
nuqtasidanpastdagi nuqtada 
GE = 
10
sm
ning yarmiga teng bo„ladi. Shunday qilib, 
DF = 
1.55
m
va ko„zguning vertikal balandligi bor yo„g`I
ga 
teng. Ko„zguning pastki cheti esa poldan 
balandda joylashtirilishi kerak.