Mexanizatsiyalash m u h a n d isl a r iin st it u t I

Yuksak  axloqni  tarbiyalashda  texnologiyaning  ijobiy  va  salbiy
 
ta’siri. 
XX  asrda  ilmiy-texnikaviy  taraqqiyot  natijasida  biosfera 
ichida  noosfera,  ya’ni  texnikaviy  muhit  paydo  bo‘ldi,  insoniyat 
«tabiat-jamiyat-inson-texnika» 
munosabatlari 
uyg‘unligining 
yangi  rivojlanish  bosqichiga  qadam  qo‘ydi.  Bu  tarixiy  davr  o‘z 
real imkoniyatlari, obyektiv taraqqiyot qonuniyatlari bilan jamiyat 
oldiga  turli  muammolarni  qo‘ymoqda.  Texnika  qudrati  oshgan 
sayin  unga  moslashish,  u  bilan  hamkorlik  ham  murakkablashib 
bormoqda.  Avtomatlashtirilgan  aqlli  mashina  bilan  hamkorlik 
jarayonida  ularga  bo'lgan  munosabat  o‘zgarib  bormoqda.  Ya- 
qin-yaqingacha  inson texnikani nazorat  qilardi,  ammo  u murak­
kablashib  borgan  sayin  ishlash  prinsipini  tushunish  qiyinlashib, 
harakatlarini bilish murakkab bo‘lib bormoqda.  Kompyuter,  mo- 
bil  telefonlar  paydo  bolganidan  buyon  inson  jahldor  va  asabiy 
bo‘lib borayotgani tadqiqotchilar tomonidan ta ’kidlanmoqda.
Texnik taraqqiyotni, uning jamiyatdagi o‘rni va rolini to ‘xtatish, 
inkor etish mumkin emas.  Shunday ekan, texnogen sivilizatsiyada 
inson  texnogen  madaniyat-fan  amaliyoti,  texnikaning  yangidan- 
yangi  shakllari,  ularni  ishlata  bilish  uquvi  va  mahoratiga  ega 
bo‘lishi  taqozo  etiladi.  Ayni  paytda  inson  ma’naviyatining  sub- 
stansiyasi,  ijodiy kuch  quvvati va  o‘z  o‘rnida  har bir  inson  ijodiy 
quvvatining  in’ikosi  bo‘lgan  mehnatda texnikaning  o‘m i  va  aha- 
miyati ortib borayotgani barchaga  ma’lum.
Texnika  rivojining  ko‘p  yillik  tarixi  bizni ng  texnik bilimlari- 
miz,  ixtirochilik,  konstruktorlik qobiliyatimiz fan,  inson  ehtiyoj- 
lari,  yashash  muhiti  rivojiga  muvofiq  doimiy  mukammallashib
317

---

borishini  ko‘rsatmoqda.  «Inson  va  mashina»  munosabatlari  to- 
bora  yangicha  mazmun  kasb  etib  bormoqda.  Ammo  har  qan- 
day  rivojlangan  texnika  ham  ijtimoiy  masalalarni  insonsiz  hal 
eta  olmaydi.  Mamlakat  taraqqiyoti  taqdirini  texnikaviy  bilimi, 
hozirgi  zamonning  murakkab  texnologiyalarini  egallash  bilan 
birga ma’naviy jihatdan yetuk,  barkamol odamlar hal qiladi.