Mexanizatsiyalash m u h a n d isl a r iin st it u t I

1  Look:  Restall  G.  Logic.  An  introduction.  Published  in  the  Taylor  &
 
Francis  e-Library,  2006.  p. 18.
231

---

Dem ak,  xulosa  chiqarishning  tuzilishi  uch  elementdan  iborat:
 
xulosa asoslari,  xulosa va  mantiqiy ergashish  (xulosa asoslarining
 
o ‘zaro  mantiqiy  aloqadorligi  va  xulosa  asoslari  bilan  xulosaning
 
mantiqiy  aloqadorligi).
Xulosa  chiqarish  xulosaning  chinlik  darajasiga  ko‘ra  zaruriy 
va  ehtimoliy;  xulosa  asoslarining  soniga  ko‘ra  bir  asosli  (bevo­
sita)  va ko‘p  asosli  (bavosita);  fikrning harakat  yo‘nalishiga ko‘ra 
deduktiv,  induktiv,  analogiya kabi turlarga bo‘linadi.
Mazkur tasnifda xulosa chiqarishni fikrning harakat yo‘nalishi 
bo‘yicha turlarga ajratish nisbatan mukammalroq bolib,  u xulosa 
chiqarishning boshqa turlari haqida ham ma’lumot berish imko- 
nini  yaratadi.  Xususan,  deduktiv xulosa  chiqarish zaruriy xulosa 
chiqarish,  induktiv  xulosa  chiqarish  (toliq  induksiyani  hisobga 
olmaganda)  va analogiya ehtimoliy xulosa  chiqarish deb  olib qa- 
ralishi,  bevosita  xulosa  chiqarish  esa  deduktiv  xulosa  chiqarish­
ning bir turi sifatida  o‘rganilishi  mumkin.