Mexanik va elektromagnit tebranishlar

Muhitning har bir nuqtasidagi

energiya zichligi

Dopler effekti

Dopler effekti deb, tebranish manbai va qabul qiluvchi qurilmaning bir-biriga nisbatan harakatida qabul qiluvchi qurilmadagi tebranish chastotasining o‘zgarishiga aytiladi.

manba

– manba’ va qabul qiluvchining tezliklari (yaqinlashganda musbat va uzoqlashganda manfiydir);

– manba’ va qabul qiluvchining tezliklari (yaqinlashganda musbat va uzoqlashganda manfiydir);

– manba tebranishining chastotasi;

– berilgan muhitdagi tovushning tarqalish tezligi.

Tovush manbai va qabul qiluvchi qurilma ularni tutashtiruvchi to‘g‘ri chiziq bo‘ylab harakat qilsin
va
Manba va qabul qiluvchi muhitga nisbatan tinch turibdi:
To‘lqin uzunligi:
To‘lqin muhitda tarqalib, qabul qilgichga yetib boradi va unda
chastotali tebranish hosil qiladi
2) Qabul qilgich manbaga yaqinlashmoqda, manba tinch holatda turipdi
To‘lqinning tarqalish tezligi o‘zgarmaydi, natijada
Qabul qilgich qabul qilayotgan chastota oshadi.
3) Manba qabul qilgichga yaqinlashmoqda, qabul qilgich tinch turipti
Qabul qilgich qabul qilayotgan chastota oshadi
4) Qabul qilgich va manba bir-biriga nisbatan harakatlanmoqda
Qabul qilgich qabul qiladigan chastota:
qabul qilgich va manba bir-biriga qarab harakatlanganda (yaqinlashayotganda) “-” ishora olinadi
qabul qilgich va manba bir-biriga nisbatan uzoqlashayotganda “+” ishora olinadi

To‘lqinlarning superpozisiya prinsipi

• 
  Agarda, muhitda bir vaqtda bir nechta to‘lqinlar tarqalayotgan bo‘lsa, u holda muhit zarrachalarining natijaviy tebranishi har bir to‘lqinning alohida tarqalishiga bog‘liq zarrachalar tebranishlarining geometrik yig‘indisidan iborat bo‘ladi. Shu sababli, to‘lqinlar bir-birlarining ustlariga tushadilar.