Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

 
Адабиётлар рўйхати: 
1. Дыбская В.В., Логистика –М.: Эксмо, 2013.
2.Григорьев М.Н., Логистика.–М.:Гардарики, 2012. 
3.Волгин В.В., Логистика хранения товаров.–М.:ИТК “Дашков и К°”, 2010. 
4.Гаджинский А. М. Логистика. – М.: ИТК “Дашков и К°”, 2007. 
 
МЕВА-САБЗАВОТ ЛОГИСТИКАСИНИНГ КОМПОНЕНТЛАРИ – АСОСИЙ 
ОМИЛДИР 
Бозорова С.М., Тошкент давлат аграр университети Термиз филиали 
Абдуллаев И.Э., Тошкент давлат аграр университети Термиз филиали 
Логистика самарадорлигини баҳолашдаги мавжуд кўрсаткичлар таҳлили 
асосида мева-сабзавот маҳсулотлари учун логистика операцияларига энг катта 
таъсир кўрсатувчи компонентларни идентифкациялаш (бир хиллаштириш) мумкин. 
Ушбу компонентлар қуйидагилар ҳисобланади: 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
95 
1. Инфраструктура ва транспорт. 
2. Ахборот ва коммуникация технологиялари (АКТ). 
3. Электр энергияси ва совутиш занжири. 
4. Капитал ва логистикани бошқаришда инсонлар фикри 
5. Тижорат амалиётини соддалаштириш ва чегарани бошқариш. 
Самарадор логистика операцияларида инфраструктура ҳал қилувчи роль 
ўйнайди. Маълумотларга кўра, инфраструктура билан боғлиқ логистикани тўрт хил 
кўринишдаги фаолиятга бўлиш мумкин: ички оқимлар, ўтказиш бўғини, ташқи 
оқимлар, шунингдек интерфейслар ва координациялар. Фаолиятнинг ҳар бир тури 
ўз функцияси ҳамда автомобил йўллари, темир йўл, портлар ва аэрапортлар каби 
ўзига хос компонентларга эга.  
Йўл тармоғининг қамров кенглиги ҳар 1000 км ер юзасига нисбатан ўртача 
241 км ни ташкил этиши керак, бу ўртача дунё кўрсаткичини билдиради. 
Шунингдек, аҳоли нуқтаи назаридан бу глобал ўртача кўрсаткич ҳар 1000 одамга 
нисбатан 4,8 км ни ташкил этиши керак.
Денгиз йўлида портлар халқаро тижоратга чиқиш ва киришнинг асосий 
нуқтаси ҳисобланади. Уларда экспорт ва импорт учун юклар жойланади. Бугунги 
кунда улар рефрижераторли маҳсулотларга ишлов бериш ва совутиш 
контейнерларини жойлаштириш имкониятига эга. Шундай бўлсада, портдаги 
операцияларнинг асосий камчиликлари товарларни ҳаддан ташқари ва бемаврид 
инспекциялаш билан боғлиқдир. Ҳаттоки баъзи портлар суртиконтейнерлар ва 
маҳсулотни таҳлил қилишни енгиллаштириш учун сканерлардан фойдаланилсада, 
озиқ-овқат маҳсулотларини инспекциялаш учун стандарт протоколлар мавжуд 
эмас, бу эса кечикишларга ва маҳсулотларга нотўғри муносабатда бўлиш 
оқибатида йўқотишларга олиб келиши мумкин.
Ҳаво транспортида юк ташиш денгизда юк ташишнинг ўсишига нисбатан 
анча пастдир. Ўзининг нархи туфайли ҳаво транспорти юқори қўшимча нархли 
маҳсулотлар учун ва етказиб бериш вақти маҳсулот рақобатбардошлилиги учун 
ҳал этадиган аҳамиятга эга маҳсулотлар учун қўлланилади.
Интермодал ёки мультимодал юк ташиш халқаро юк ташишда энг кенг 
тарқалган усуллар ҳисобланади. Бу юк автомобили-денгиз, юк автомобили-ҳаво 
ёки поезд-кемалар каби ҳаракатлантиришнинг иккита асосий усулларининг 
бирикмасидир. Озиқ-овқат саноати учун транспорт танлашда эътиборга олиниши 
керак бўлган омилларга харажатлар ва яроқлилик муддатининг чекланганлиги боис 
чегараланган вақт киради. Мева ва сабзавотларни юк автомобилларида ишлаб 
чиқариш марказларидан ёки портлардан озиқ-овқат тармоқларига ташиб келтириш 
учун жуда кўп вақт сарфланади. Бу фаолият асосан хусусий логистика 
операторлари томонидан амалга оширилади.
АҚШ да озиқ-овқат маҳсулоти учун сарфланган ҳар бир долларнинг 4 фоизи 
транспорт харажатларига, биринчи навбатда юк автомобилларига кетади. 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг