Metrologiyaning asoslari

Liniyali o‘lchovlar uchun universal vositalar
Mashinasozlikda liniyali miqdorlarni o‘lchash uchun uzunlikni o‘lchashning yassi paralelli, uchli, shtrixli o‘lchovlari, shruplar, shuningdek, shtangen uskunalar, mikrometrik asboblar va boshqa vositalar keng qo‘llaniladi.

O‘lchovlar ГОСТ 9038-73 bo‘yicha 10°S dan 30°S gacha haroratda 1°C ga 11,5±1*10^-6 liniyali kengayish haroratli koeffitsientiga ega, yuzasining notekisligi Rz<0,063 mkm lik X, XG, 120XG markali po‘latdan ishlab chiqariladi. Uzunlikning shtrixli o‘lchovlariga quyidagilar kiradi: brusokli, tasmali (ruletkalar) va metall o‘lchov lineykalari.

Brusokli o‘lchovlar asboblar va dastgohlarning shkalasi sifatida bevosita o‘lchov uchun ishlatiladi. SHruplar oraliqlarni o‘lchash uchun qo‘llaniladi.

ГОСТ 8.020-75 bo‘yicha tekshirish chizmasida teshiklarni o‘lchash uchun alohida bo‘lim ajratilgan bo‘lib, u ishchi etalon, to‘rt razryaddagi namunaviy vositalar va ishchi vositalaridan iborat bo‘ladi. Bu teshiklarni o‘lchashning o‘ziga xos xususiyatlari, o‘lchovchi uchning detalga kiritilishi zarurligi, teshiklarni o‘lchash vositalarining konstruktiv murakkabligi, teshiklarni o‘lchashning o‘ziga xosligi va shu kabilar bilan izohlanadi. Teshiklarni o‘lchashda o‘lchov liniyasini teshikning diametri bilan muvofiqlashtirish, asboblar konstruksiyasiga teshikni o‘lchov liniyasiga perpendikulyar holatda o‘zgartirish yo‘li bilan maksimal o‘lchamni va detalni o‘lchov liniyasiga nisbatan tebratish yordamida minimal o‘lchamni qidirishni amalga oshiruvchi markazashtiruvchi elementlarni kiritish kerak bo‘ladi.