Metrologiya va standartlashtirish

O‘lchash (diapozoni chegaralari, mm)	Noniusning hisoblash qiymati, mm
Yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar, ±mkm
GОSТ 166 – 80 bo‘yicha shtangen asboblari
ШЦ - I	0…125	0,1	100
ШЦ - II	0…160; 0…200; 0…250	0,05 ва 0,1	50 ва 100
ШЦ - III	0…160; 0…200; 0…250	0,05 ва 0,1	50 ва 100
ШЦ - III	0…315; 0…400; 0…500;	0,1	100 100
	250…630;
	250…800; 320…1000;
	500…1250; 500…1600
ШЦ - III	800…2000; 1500…3000; 2000…4000	0,1	200…400
GОSТ 164-80 bo‘yicha shtangenreysmuslar
ШР	0…250; 40…400; 60…630	0,05	50
ШР	100…1000; 600…1600; 1500…2500	0,1	100…200
GОSТ 162 – 80 bo‘yicha shtangenchuquro‘lchagichlar
ШГ	0…160; 0…200; 0…250; 0…315; 0…400	0,05	50

Hozirgi paytda o‘lchash ishlarini bajarishda electron shtangensirkullar qo‘llanilmoqda. 3.3-rasmda detallarning ichki tashqi o‘lchamlarini o‘lchashga mo‘ljallangan raqamli elketron shtangensirkullarning umumiy ko‘rinishi tasvirlangan. Bu asboblarning o‘lchash diapazoni 0 – 150 mm, ko‘rsatishidagi xatolik – 0,03 mm ga teng. Uning o‘lchash jag‘lari maxsus toblangan po‘latdan tayyorlangan. Asbob o‘lchashdan oldin o‘lchash o‘tkazildagan xonada 3 soatdan kam bo‘lmagan muddat davomida turishi talab etiladi. Bu shtangensirkullar mashinasozlik sohasidagi o‘lchash ishlarida qo‘llaniladi.

3.3-rasm. ШЦЦ-I-150-IP65 raqamli elektron stangensirkulning umumiy ko‘rinishi



Ishni bajarish tartibi: Talabalar ishni bajarishga kirishishdan avval universal o‘lchash asboblarining keng tarqalgan turlari shtangensirkul, shtangenchuquro‘lchagichlar va mikrometrlar bilan tanishishlari, ularning tuzilishi va ishlash prinsipini o‘ganib, ular bilan ishlash ko‘nikmasini egallashlari lozim.

1. Bo‘linma qiymati 0,1 mm o‘lchash oralig‘i 0…125 mm va bo‘linma qiymati 0,05 mm o‘lchash oralig‘i 0…250 mm bo‘lgan shtangentsirkul, shtangenchuquro‘lchagichlarning tuzilishi va ularda detal o‘lchamlarini o‘lchash uslubiyotlari bilan tanishiladi.