“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”


Xalqaro birliklar tizimining kogerent hosilaviy birliklarini tuzish qoidalari



Download 3,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/239
Sana21.11.2022
Hajmi3,8 Mb.
#869341
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   239
Bog'liq
portal.guldu.uz-O`quv-uslubiy majmua

Xalqaro birliklar tizimining kogerent hosilaviy birliklarini tuzish qoidalari
Xalqaro birliklar tizimining kogerent hosilaviy birliklari (keyinchalik hosilaviy birliklar) 
odatda kattaliklarni bog‘laydigan sonli kkoeffitsienti 1 ga teng bo‘lgan oddiy tenglamalar 
(aniqlaydigan 
tenglamalar) 
orqali 
tuziladi. 
Hosilaviy 
birliklarni 
hosil 
qilish 
kattaliklarni 
bog‘laydigan tenglamalarda kattaliklar belgilarini SI birliklarining belgilari bilan almashtirish orqali 
amalga oshiriladi. 
Misol - Tezlik birligi mo‘g‘pu chiziqli va bir tekis harakatlanuvchi 
 
,
t
s
v

 
bu erda 
v - 
tezlik;
s -o‘tilgan yo‘lning uzunligi; 
t - moddiy nuqtaning harakatdagi vaqti. 
S va t o‘rniga ularning SI birliklari qo‘yilsa, quyidagi tenglama chiqadi:
[v]q[s]G‘[t]q1 mG‘s 
 
Binobarin, SI tizimida tezlik birligi sekundiga metr. U, 1 s vaqtda nuqta 1 m masofaga 
siljiydigan to‘g‘richiziqli va bir tekis harakatlanuvchi moddiy nuqtaning tezligiga geng. 
Agar bog‘lanish tenglamasi 1 dan farqqiluvchi son kkoeffitsientga ega bo‘lsa, unda SI 
kogerent hosila birliginihosil qilish uchun, SI birliklarining shunday son qiymatlari tanlab olinadiki, 
uni o‘ng qismidagi kkoeffitsientga ko‘paytirilishi natijasida umumiy son qiymatibirga teng bo‘lishi 
kerak. 
Misol - Agar energiya birligini hosil qilishuchun 
2
2
1
mv
E

tenglama ishlatilsa
,
 
bu erda E- kinetik energiya; 
t - moddiy nuqta massasi; 
v-moddiy nuqtaning harakatlanish tezligi,


22 
u xolda SI tizimidagi kogerent energiyasining birligini hosil qilish uchun quyidagi 
tenglamadan foydalaniladi.
J
I
m
N
1
m
s
/
m
kg
1
)
s
/
m
1
)(
kg
2
(
)
2
1
(
)
]
v
[
]
m
[
2
(
)
2
1
(
]
E
[
2
2
2












 yoki
J
I
m
N
1
m
s
/
m
kg
1
)
s
/
m
2
)(
kg
1
(
2
1
])
v
[
2
](
m
[
2
1
]
E
[
2
2
2









Shunday qilib, SI tizimida energiya birligi joul bo‘ladi (nyuton metrga teng). Ko‘rsatilgan 
misollarda u massasi 2 kg va harakat tezligi - 1 mG‘s yoki massasi 1 kg va harakat tezligi - 
2
mG‘sharakatlanuvchi jismning kinetik energiyasiga teng.

Download 3,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   239




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish