“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

Korxona va tashkilotlardagi standartlashtirish xizmatlari 
Standartlashtirish maqsadlaridan kelib chiqqan holda hamda amaldagi qonunchilik talablarini 
bajarish 
maqsadida 
xo‗jalik yurituvchi sub‘ektlar o‗z qoshida standartlashtirish bo‗yicha 
bo‗linmalar (xizmatlar) tashkil etadilar. Ushbu xizmatlar xo‗jalik yurituvchi sub‘ektlar manfaatidan 
kelib chiqqan holda, standartlashtirish bo‗yicha ishlar ustidan tashkiliy-metodik va ilmiy-texnik 
rahbarlikni amalga oshiradilar, korxonada standartlashtirish bo‗yicha ilmiy-tekshirish va tajriba-
konstruktorlik ishlarini bajaradi, vakolati doirasidagi masalalar bo‗yicha boshqa bo‗linmalarning 
ishlarini muvofiqlashtiradi va ular bilan hamkorlik qiladi. 
Standartlashtirish bo‗yicha xizmatlarni tashkil etishni muvofiqlashtirishga qaratilgan O‗z ST 
doirasida rahbariy xujjat RD O‗z 51-051-96* ishlab chiqilgan bo‗lib, unda umumiy talablar bilan 
birga, bu tuzilmalarning asosiy vazifalari, huquqlari belgilab berilgan. 
 
Nazorat savollari: 
1. Standartlashtirish tayanch tashkilotlari nima maqsadda tashkil etiladi? 
2. Standartlashtirish tayanch tashkilotlarini tayinlash tartibiga va ularni ishlarini tashkil etishga 
bo‗lgan ta- lablar qaysi xujjatda belgilangan? 
3. Qaysi xujjatda STTning o‗ziga biriktirilgan soha bo‗yicha asosiy vazifalari va fo‗nksiyalari 
belgilangan? 
 
 
 
 
Standartlashtirish sohasidagi ekspertlar faoliyatini o‘rganish. 
 
 
Ishning maqsadi: 
O‗zbekiston Respublikasining «Standartlashtirish to‗g‗risida»gi Qonuni va 
boshqa me‘yoriy-huquqiy xujjatlarida ishlab chiqariladigan va sotiladigan mahsulotlar- ning sifati 
va xavfsizligiga kat‘iy talablar qo‗yilgan bo‗lib, ular mahsulotlar MHlarida ko‗rsatilgan bo‗lishi 
kerak. Shu bilan birga, MHsiz mahsulotlarni ishlab chi- harish va sotish taqiqlanishi ko‗rsatilgan. 
Qonunchilikda 
O‗zbekistonda 
standartlashtirish 
ishlarini 
tashkil 
etish, 
olib 
borish 
va 
muvofiqlashtirish «O‗zstandart» agentligi, boshqa davlat va xo‗jalik boshqaruv idoralari zimmasiga 
yuklatilgan. Ushbu idoralar nafaqat standartlashtirish bo‗yicha umumtashkiliy ishlar bilan, balki 
bevosita MHlar ishlab chiqish, MHlar fondini tuzish va olib borish, MHlarni ekspertizasini 
o‗tkazish, halqaro MHlarni joriy etish kabi ishlarni ham olib boradilar.
 
Standartlashtirish bo‗yicha texnikaviy qo‗mitalar va tayanch tashkilotlari ham o‗z navbatida bu 
kabi faoliyatlar bilan shug‗ullanadilar. O‗z mahsulotlari (ishlab chiqarilayotgan, sotilayotgan 

---

252 
mahsulotlari) uchun tadbirkorlik sub‘ektlari ham MHlar ishlab chiqadilar va joriy etadilar. 
O‗zbekiston Respublikasida MH davlat fondida 40000 dan ziyod xujjatlar mavjudligi va har 
yili respublikada o‗rtacha yangi 500 dan ziyod MHlar ishlab chiqilishi va joriy etilishini xisobga 
olinsa, standartlashtirish ishlarini olib borish uchun ko‗plab mutaxassislar kerak bo‗lishi talab 
etiladi. 
Standartlashtirish ishlarini malakali va amaldagi me‘yo- riy-huquqiy xujjatlar talablari asosida 
bajarish uchun yetarli bilim va malakaga ega bo‗lgan, maxsus o‗quv kurslarida ta‘lim olgan, 
standartlashtirish sohasida amaliy tajribaga ega bo‗lgan, vakolatli idora tomonidan baholangan 
(attestatsiyalangan, sertifikatlangan) mutaxassislar bo‗lishi talab etiladi. Bu toifadagi mutaxassislar 
standartlashtirish bo‗yicha ekspertlar deb yuritiladi. 
O‗zbekistonda 2005 yilgacha standartlashtirish bo‗yicha ekspertlar instituti mavjud bo‗lmagan. 
Bunday institut- ning standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashti- rish bo‗yicha Davlatlararo 
kengash doirasida va ayrim MDH mamlakatlarida kiritilishini, respublihamizda ham bu toifa 
mutaxassislarga ehtiyojni hisobga olib, O‗zbekiston davlat standarti O‘z DSt 1.26: 2006 ishlab 
chiqilgan. Bu MHda standartlashtirish bo‗yicha ekspertlarning malakasi va attestatlanishiga 
qo‗yiladigan umumiy talablari, attes- tatsiyalashning malakaviy mezonlari va protsedurasi belgi- 
langan. 
Ushbu 
xujjat 
Moldova 
Respublikasining 
standartlashtirish 
bo‗yicha 
milliy 
tizimida 
«standartlashtirish bo‗yicha ekspert» toifasini joriy etish tajribasini hisobga olgan holda va PMG 
«Kvalifikatsionnыe kriterii i protsedura attestatsii ekspertov v oblasti standartizatsii» davlatlararo 
standarti qoidalari asosida ishlab chiqilgan. 
Bu hujjat qabul qilingunga qadar, O‗zbekistonda standartlashtirish ishlari bilan shug‗ullanuvchi 
mutaxassislarga nisbatan yagona va vakolatli davlat idorasi tomonidan tas- diqlangan aniq me‘yoriy 
xujjat mavjud bo‗lmagan. Bu yo‗na- lishda faoliyat ko‗rsatuvchi mutaxassislarga talablar har bir 
korxona va muassasaning o‗z talablaridan kelib chiqqan holda belgilangan. SMSITI qoshidagi 
malaka oshirish Markazida standartlashtirish ishlarini tashkil etish mavzusidagi bir necha o‗quv 
kurslari faoliyat ko‗rsatsada, ular umummajburiy kuchga ega bo‗lmagan. Standartlashtirish ishlari 
bilan davlat va xo‗jalik boshqaruv idoralarida, korxonalarda shug‗ullanuvchi mutaxassislar umumiy 
talablar asosida tizimli attestatsiya yoki sertifikatlashtirishdan o‗tmasdan, faqat tarmoq yoki 
korxona darajasida belgilangan talablar asosida attestatsiyadan o‗tkazilgan. 
Mazkur O‘z DSt 1.26:2006* standartda quyidagi atamalar mos ta‘riflari bilan qo‗llanilgan: 
—